Sayta giriş  Hesab

Kandida göbələyi infeksiyası. Kandidemiya. Kandidoz: diaqnostika, klinika və müalicə. 

Ədəbiyyat siyahısının son yenilənmə tarixi: mart 2016-cı il. Məqalənin son yenilənmə tarixi: noyabr 2015-ci il. 
Məqalənin növbəti yenilənmə tarixi: mart 2018-ci il. 

 

GİRİŞ.

Kandida (lat. Candida) göbələyinin müxtəlif növləri ilə infeksiya hallarının klinik təzahürü müxtəlifdir və yerli selikli gişaların infeksiyasından tutmuş çoxsaylı orqan çatışmazlığı ilə müşayiət olunan disseminə olunmuş infeksiya hallarını özündə ehtiva edir. Kandida göbələyinin mədə-bağırsaq və sidik-cinsiyyət sistemlərinin normal florasını təşkil etdiyinə baxmayaraq, ekoloji mühitdə tarazlıq pozulduqda həmin orqanizmlər xəstəlik törətməyə meyilli olur.

İnsan orqanizminin immun cavab reaksiyası Candida göbələyi tərəfindən törədilən infeksiya növünün determinantdırır:

  • Əksər xoşxassəli infeksiyalar normal florada baş verən dəyişikliklər nəticəsində selikli gişalarda (udlaq, ağız boşluğu, vaginit) Candida göbələyinin çoxalması ilə müşayiət olunur. Hüceyrə-əsaslı immuniteti zəif olan (məs., AİDS) şəxslərdə selikli gişaların Candida göbələyi ilə infeksiyası daha yayılmış və davamlı olur.
  • İnvaziv yerli infeksiyalar, o cümlədən, Candida göbələiyi mənşəli piyelonefrit, endokardit və meningit, əksər hallarda Candida-nın hematogen yayılması nəticəsində inkişaf edir və ya xəstələrdə anatomik pozuntular və ya müxtəlif cihazlar (məs., ürəyin protez klapanı və ya mərkəzi sinir sisteminin şuntu) olduqda baş verir.
  • Neytropeniyası olan və ya reanimasiya şöbəsində müalicə olunan ağır xəstəlikdən əziyyət çəkən xəstələrdə isə qana düşdükdə Candida göbələyinin daxili visseral yayılması baş verir.
Candida göbələyinin müxtəlif növləri xəstəliyə səbəb ola bilər, lakin Candida albicans göbələyi ilə infeksiya hallara daha çox rast gəlinir. İnfeksiyaya səbəb olan Candida növünün müəyyən edilməsi çox vacibdir, çünki göbələyin bəzi növləri azol qrupundan olan göbələk əleyhinə preparatlara qarşı davamlı olur.

 

YERLİ SELİKLİ GİŞA İNFEKSİYALARI.

Orofarinqeal və ya ağız boşluğu və udlağın kandidozu.

Orofarinqeal kandidoz körpələrdə çox tez-tez rast gəlinən yerli infeksiyadır. Yaşlı şəxslərdə isə orofarinqeal kandidoz daha çox protez dişləri olanlarda rast gəlinir. Bununla yanaşı orofarinqeal kandidoz antibiotiklərlə müalicə alan, kimya terapiyası və ya baş və boyuna şüa terapiyası alan, habelə hüceyrə-əsaslı immunitetin çatışmazlığı (o cümlədən, AİDS) olan xəstələrdə rast gəlinir. Kserostomiyası olan və astma və ya rinitə görə inqalyasiyalı qlyukokortikoiodlərlə müalicə alan xəstələr də orofarinqeal kandidozun inkişafı baxımından risk qrupuna aid edilir.

Orofarinqeal kandidozun əsas simptomlarına ağızda "pambıq" hissi, dad hissiyatının itməsi və bəzən də yemək qəbulu və udma zamanı ağrı aiddir. Lakin, xəstələrin çoxu qeyri-simptomatik olur. Protez dişləri olan xəstələrdə inkişaf edən stomatit hallarında protez dişləri taxtıqda ağrı müşahidə edilir. İmmunsupressiyalı xəstələrdə orofarinqeal kandidozla yanaşı çox vaxt Candida ezofagiti də müşahidə edilir.

Diaqnoz klinik müayinə zamanı yanaqların selikli gişası, damaq, dil və udlağın ağız boşluğu hissəsində ağ düyünlərin müəyyən edilməsi və ya protezli dişlərin altında ağ düyünsüz eritemanın olması əsasında qoyulur. Diaqnozun təsdiq edilməsi üçün selikli gişalar üzərində olan həmin ağ düyünlərin qaşınması və Qram yaxmanın aparılması və ya potassium hidroksid (KOH) məhlulu ilə işlənməsi aparıla bilər. Mikroskopiya zamanı psevdo-qiflər (yalançı qiflər) ilə və ya onlarsız gönçələnən göbələk hüceyrələri müəyyən edilir.

Şəkil 1. Dil üzərində Candida göbələyinin törətdiyi ağ təbəqələr.

 

Şəkil 2. Orofarinqeal Kandidoz. Udlaq, dil və damaqda Candida göbələyinin törətdiyi ağ təbəqələr.

 

Ezofagit.

Kandidozlu ezofagit və ya Ezofaqeal kandidoz və ya qida borusunun kandida göbələyi infeksiyası daha çox İİV-ə yoluxmuş və AİDS inkişaf etmiş xəstələrdə, habelə hematonkoloji xəstəliklərdən əziyyət çəkənlərdə rast gəlinir. Həmin xəstələrdə yanaşı orofarinqeal kandidoz ola da bilər, olmaya da bilər. Qida borusunun Candida infeksiyasının əsas klinik simptomu odinofagiya və ya udma zamanı ağrıdır. Xəstələr ağrının adətən döş sümüyü arxasına lokalizasiya etmiş olur. Candida ezofagiti diaqnozu adətən endoskopiya (ezofaqoskopiya və ya ezofaqo-qastro-duodeniskopiya) zamanı qida borusu üzərində ağrəngli düyünlərin müəyyən edilməsi ilə qoyulur. Təsdiqləyici biopsiya zamanı götürülün toxuma nümunəsinin mikroskopiyasında isə gönçələnən göbələk və selikli gişa hüceyrələrinə invaziya edən psevo-qiflər müəyyən edilir. Biopsiya materialının əkməsi zamanı isə Candida göbələyi aşkar edilir.

 

Şəkil 3. Qida borusunun endoskopiyası. Kandidozlu ezofagit.

 

Vulvovaginit.

Vulvovaginal kandidoz selikli gişaların ən çox yayılmış kandidoz növüdür. Vulvovaginal kandidoz çox vaxt estrogenin səviyyəsi yüksək olan hallarda, o cümlədən, oral kontraseptivlərin qəbulu və hamiləlik zamanı müşahidə edilir. Antibiotiklər, qlyukokortikoidlər, şəkərli diabet, İİV infeksiyası, uşaqlıqdaxili spirallar və diafraqmalar vulvovaginal kandidoz riskini artırmış olur.

Candida vulvovaginitin klinik təzahürü əsasən qaşınma və cinsiyyət yollarından ifrazatla bağlıdır. Disparinoye (cinsi əlaqə zamanı ağrı), dizuriya (sidiyə getdikdə ağrı) və uşaqlıq yolunun qıcıqlanması da qeydə alına bilər. Fiziki müayinədə vulvar eritema və şişkinlik, vaginal eritema və ifrazat aşkar edilir. İfrazat adətən ağrəngli şora bənzər olur, lakin sulu ifrazat da tez-tez rast gəlinir. Bəzi xəstələrdə, xüsusilə də, Candida glabrata infeksiyası olan xəstələrin müayinəsində ifrazat çox az hallarda qeydə alınır və əsasən vaginal eriteam müşahidə edilir.

Candida vulvovaginiti diaqnozu adətən klinik müayinə əsasında qoyulur. Lakin vaginal yaxmanın və ya vaginal sekresiyaların mikroskopiyasında psevdo-qiflərsiz və ya psevdo-qifləri olan gönçələnən göbələk hüceyrələrinin təyin edilməsi diaqnozu təsdiqləmiş olur.

 

Balanit.

Balanit penis (kişi cinsiyyət orqanı) üzərində ağ rəngli düyünlər və ya qabıq kimi özünü biruzə verir və adətən güclü qaşınma və yanğı hissi ilə müşayiət olunur. İnfeksiya həm də budlara, sağrı qırışlarına, sağrılara və xayalığa yayıla bilər.

 

Xronik selikli gişa və dəri kandidozu. Bu çox nadir bir sindromdur və adətən uşaqlarda rast gəlinir. Bəzi xəstələrdə autosomal resessiv yolla ötürülən çoxvəzli autoimmun sindrom (tip İ) qeydə alınır. Bu sindromun başqa adı isə autoimmun poliendokrinopatiya-kandidoz-ektodermal distrofiya (APECED) sindromudur. Həmin sindromdan əziyyət çəkən xəstələrdə kandidozla bağlı ağır dərəcəli orafarinqeal kandidoz, onixomikoz, vaginit və xronik dəri patologiyaları müşahidə edilir. Daxili orqanların zədələnməsi nadir hallarda baş verir.

 

Mastit.

Südlə əmizdirən qadınlarda döş giləsinin zədələnməsi tez-tez müşahidə edilir. Döş giləsi zədələnmiş olan qadınlarda dəri infeksiyaları və ya süd vəzi infeksiyaların (o cümlədən də, kandida göbəliyi ilə infeksiya) inkişaf riski artmış olur.

 

 

İNVAZİV GÖBƏLƏK İNFEKSİYASININ İNKİŞAFINA SƏBƏB OLAN RİSK FAKTORLAR.

İnvaziv lokal və ya sistemli infeksiyalar çox vaxt kandidemiya ilə bağlı olur. Kandidemiya isə əsasən immun sistemi supressiya olunmuş (zəifləmiş) və ya reanimasiya şöbəsində müalicə alan xəstələrdə qeydə alınır. Aşağıdakı immunsupressiv xəstələrdə kandidemiyanın inkişaf riski daha qabarıqdır:

  • Hematoloji onkoloji xəstəlikləri olan,
  • Solid orqanların və ya hematopoetin hüceyrələrin transplantasiyası almış xəstələr,
  • Müxtəlif xəstəliklərə görə kimya terapiyası alan xəstələr.
Həmin qrup xəstələrdə neytropeniya tez-tez rast gəlinir. Bununla yanaşı transplantasiya almış xəstələr həm də qlyukokortikoidlərlə müalicə alır. Kimya terapiyası üçün istifadə edilən dərman preparatları, xüsusilə də, mədə-bağırsaq traktının selikli gişasının ciddi zədələnməsinə səbəb olan preparatlarla müalicə, geniş spektrli antibiotiklər və mərkəzi venoz kateterinin yerləşdirilməsi əlavə risk faktorları hesab edilir.
Əksər xəstəxanalarda kandidemiya əsasən reanimasiya şöbəsində müalicə alan xəstələr arasında təsadüf edir. Travma və yanıqlar almış xəstələrin müalicəsinə aparan cərrahi şöbələr və neonatal reanimasiya şöbələrində də Candida infeksiyası halları çox tez-tez təsadüf edir. Reanimasiya şöbəsində invaziv kandidozla əlaqələndirilən risk faktorlara aşağıdakılar aiddir:
  • mərkəzi venoz kateterlər
  • parenteral qidalanma (TPQ, total parenteral qidalanma)
  • geniş spektrli antibiotiklər
  • yüksək APACHE balı
  • kəskin böyrək çatışmazlığı, xüsusilə də, hemodializin aparılmasını tələb edən hallar
  • əvvəllər aparılmış cərrahi müdaxilə, o cümlədən, xüsusilə abdominal cərrahi əməliyyat
  • mədə-bağırsaq traktının perforasiyaları və anastamozdan sızmalar

KANDİDEMİYA VƏ İNVAZİV KANDİDOZ.
Kandidemiya qanda Candida göbələyinin olmasına dəlalət edir. İmmun sistemi zəifləmiş və ya suppressiya olunmuş şəxslərdə və reanimasiyada müalicə alan xəstələrdə kandidemiya riski ən yüksəkdir.
Kandidemiyanın klinik təzahürü müxtəlif ola bilər. Belə ki, xəstələrdə yalnız yüksək hərarət müşahidə edilə və ya ağır bakteriyal infeksiya hallarında yaranan sepsis sindromuna oxşar klinik mənzərə inkişaf edə bilər. Kəskin disseminə olunmuş və ya invaziv kandidoz infeksiyanın hematogen yolla daxili orqanlara sirayəti nəticəsində inkişaf edir.
Candida göbələyinin hematogen yolla yayılmasına dəlalət edən klinik xüsusiyyətlərə aşağıdakılar aiddir: gözlərdə və dəridə patoloji ocaqların yaranması və daha az hallarda isə əzələlərdə abseslərin formalaşması. Dəridə yaranan zədələnmələr qəflətən inkişaf edir və eritematoz əsası olan ağrısız pustulalar (və ya sızanaqlar) toplantısını xatırladır. Bunlar bədənin istənilən yerində inkişaf edə bilər. Pustulalar (sızanaqlar) çox kiçik və ya diametri bir neçə santimetr olan böyük ölçülü düyünlərə bənzəyir. Bir çox hallarda həmin düyünlərin ortasında nekrotik ocaqlar da olur. Ağır dərəcəli neytropeniyası olan xəstələrdə həmin patoloji ocaqlar sızanaq yox makulyar ola bilər.
Sızanağın əsasının qaşınması ilə alınmış toxuma nümunəsinin Qram yaxmasında göbələk müəyyən edilir. Əldə edilmiş toxuma nümunəsinin mikrobioloji əkməsi aparılarsa, Candida növünə aid göbələk müəyyən edilə bilər. Alternativ olaraq, dəridəki ocaqların punksion (deşici) biopsiyası aparıla və əldə edilmiş materialın həm əkməsi, həm də histopatoloji müayinəsi təmin edilə bilər.

Şəkil 4. Aqar qida mühitində mikrobioloji əkmədə Candida göbələyi.


Kandida infeksiyası hallarında həm də çoxorqanlı sistem çatışmazlığı əlamətləri mövcud ola bilər. Autopsiya zamanı daxili orqanlarda, o cümlədən, böyrəklərdə, ürəkdə, qaraciyərdə, dalaqda, ağciyərlərdə, gözlərdə və beyində mikroabsesllər müəyyən edilir.

HEPATOSPLENİK VƏ YA XRONİK DİSSEMİNƏ OLUNMUŞ KANDİDOZ.
Hepatosplenik kandidoz (həmçinin xronik disseminə olunmuş kandidoz da adlanır) demək olar ki, əsasən hematoloji bədxassəli törəmələri (hemato-onkoloji) olan və yaxınlarda neytropeniyaya görə müalicə almış xəstələrdə müşahidə edilir. Bəzi xəstələrin anamnezində əvvəllər keçirilmiş kandidemiya qeydə alınır. Kandida göbələyinin portal damarlar vasitəsilə invaziyası hepatosplenik kandidozun yaranması mexanizmi kimi dəyərləndirilir və hətta kandidemiya olmadıqda (yəni qanın əkməsi neqativ olduqda) belə inkişaf edə bilir.
Hepatosplenik kandidozun klinik mənzərəsi aşağıdakı kimidir: yaxınlarda neytropeniyası olmuş və neytrofillərin sayı artıq normaya qayıtmış xəstələrdə davamlı yüksək hərarət. Yüksək hərarət çox vaxt sağ qabırğaaltı sahədə ağrı və ya diskomfort, ürək bulanması, qusma və anoreksiya (iştahasızlıq) ilə müşayiət olunur. Laborator analizlər: qanda qələvi fosfataza yüksək olur. Qaraciyərdə, dalaqda və bəzən də böyrəklərdə davamlı mikroabseslər inkişaf edir. Diaqnoz isə US müayinəsində, MRT və ya KT görüntüləməsində mikroabseslərə xarakter görüntülərin müəyyən edilməsi əsasında qoyulur.

İNVAZİV LOKAL İNFEKSİYALAR.
Sidik yollarının infeksiyası.
Funquriya və ya sidikdə göbələk ifrazı hospitalizasiya olunmuş xəstələrdə tez-tez rast gəlinir. Lakin həmin xəstələrdə sidik kisəsinin göbələk infeksiyasını adi kolonizasiyadan fərqləndirmək çətin olur. Sidik kisəsinin Candida infeksiyası mütləq şəkildə böyrəyin infeksiyasından fərqləndirilməlidir, baxmayaraq ki, xəstədə hər iki orqanın infeksiyası yanaşı ola bilər. Böyrəklərin invaziv göbələk infeksiyası çox nadirdir və sidik kisəsinin infeksiyasından fərqli olaraq, onun müalicəsi daha çətindir.
Böyrəyin göbələk infeksiyası Candida göbələyinin hematogen yolla yayılması nəticəsində baş verə bilər. Bu cür hallarda xəstədə disseminə olunmuş kandidoz və onunla bağlı çoxsaylı mikroabseslər də qeydə alınır. Böyrəklərin qalxan infeksiyası (sidik kisəsindən yuxarıya qalxan) adətən çox yavaş (gizli) inkişaf edir və birtərəfli olur. Bəzi xəstələrdə qalxan infeksiyalar bezoar və ya göbələk topunun formalaşmasına və sidik yollarının obstruksiyasına səbəb ola bilər.

Endoftalmit.
Candida endoftalmiti travma və ya gözdə aparılan cərrahi müdaxilə nəticəsində (ekzogen) və ya kandidemiyanın ağırlaşması kimi torlu gişa və xoroidin hematogen yolla infeksiyalaşması səbəbindən inkişaf edə bilər. Hematogen yolla kandida göbələyinin yayılması nəticəsində endoftalmitin inkişafı riski mövcud olduğundan, kandidemiyası olan bütün xəstələrdə oftalmoloq tərəfindən göz bəbəyinin genişlənməsi ilə torlu gişanın müayinəsinin erkən aparılması vacibdir.
Endoftalmitin ilkin klinik təzahürü görmə itiliyinin azalması və bəzən ağrıdan ibarət olur. Gözün damarlı və torlu qişalarının kandida infeksiyası hallarında şəkildə göstərilən klinik mənzərə müşahidə edilir. İnfeksiyanın şüşəyəbənzər cismə keçməsi hallarında onun bulanlıqlaşması təyin olunur. Bəzən isə şüşəyəbənzər cism daxilində ağrəngli "qar topları" təyin edilir. İnfeksiyanın müalicəsi aparılmadıqda, görmənin itirilməsi riski çox yüksəkdir.

Osteroartikulyar və ya sümük-oynaq infeksiyaları.
Həm hematogen yayılma, həm də travma zamanı, oynaqdaxili inyeksiya, cərrahi prosedur və ya inyeksion narkotik maddələrdən istifadə nəticəsində oynaq və sümüklərin Candida göbələyi ilə infeksiyalaşması baş ver bilər. İnfeksiya həm təbii, həm də protez oynaqlarda baş verə bilər. Osteomiyeliti olan xəstələrdə infeksiyanın ən çox qeydə alındığı lokalizasiya yaşa görə dəyişir. Böyüklərdə daha çox onurğa sütunu, uşaqlarda isə ətrafların uzun sümükləri zədələnmiş olur.
Osteoartikulyar infeksiyalarda simptomlar çox vaxt fungemiya epizodu və ya aparılmış cərrahi müdaxilədən bir neçə ay və ya hətta bir il sonra başlayır və bakteriyal infeksiyalardan fərqli olaraq daha az qabarıq olur. Bu iki faktorun təsiri nəticəsində Candida ilə osteoartikulyar infeksiya halları daha gec diaqnostika olunur. Xüsusilə də, vertebral və ya onurğa sütununun osteomiyelitinin diaqnostikası xeyli gecikmiş olur. Candida artritinin əsas aparıcı simptomlar ağrı və oynaqda hərəkətliyin məhdudlaşmasıdır. Lokal ağrı isə Candida ostomiyelitinin əsas aparıcı simptomudur.
Diaqnozun təsdiq edilməsi üçün infeksion ocaqdan toxuma nümunələrinin əkməsi aparılır. Candida artriti diaqnozu osteomiyelitlə müqayisədə daha asan təsdiq edilir, çünki mikrobioloji əkmə üçün sinovial mayenin əldə edilməsi asandır. Sümüyün biopsiyası və ya aspirasiyası zamanı əldə edilmiş materialın və ya oynaqdaxili mayenin əkməsi nəticəsində hətta Candida göbələyinin bir koloniyasının təyin edilməsi infeksiyanın olduğunu təsdiq etmiş olur.

Şəkil 5. Mikrobioloji əkmə. Candida göbələyinin qida mühitində inkişafı.


Meningit.
Mərkəzi Sinir Sisteminin Candida infeksiyaları çox zaman beyin qişalarının (meninges) zədələnməsinə səbəb olur. Candida meningiti disseminə olunmuş kandidozun təzahürü ola bilər və bu vaxtından əvvəl doğulmuş körpələrdə təsadüf edir. Candida meningiti həmçinin beyin mədəciklərinin drenajı prosedurunun ağırlaşması nəticəsində və ya təcrid olunmuş xronik meningit kimi də baş verə bilər. Bundan əlavə, kraniotomiya zamanı və ya ventrikuloperitoneal və ya ventrikuloatrial şuntlar vasitəsilə də Candida göbələyi mərkəzi sinir sisteminin infeksiyasına səbəb ola bilər.
Candida meningitinin simptomları kəskin bakteriyal meningitin simptomları ilə oxşardır (məs., hərarət, boyunun rigidliyi və ya bərkliyi, huşun pozulması, başağrısı). Lakin yenidoğulmuşlarda çoxsaylı orqan çatışmazlığı və sepsis əlamətləri üstünlük təşkil edir. Neytropeniyası olan xəstələrdə isə infeksiyanın yeganə təzahürü yüksək hərarət ola bilər. Bununla yanaşı, infeksiyanın hematogen yolla yayılması hallarında xəstələrdə disseminasiyanın digər əlamətləri, məs., endoftalmit, xorioretinit, endokardit və dəri və ya böyrəyin infeksiyası əlamətləri təyin olunur. Hər bir halda diaqnozun dəqiqləşdirilməsi üçün beyin-onurğa beyin mayesinin Qram yaxması və əkmə üçün lumbar punksiyanın aparılması xüsusilə əhəmiyyətlidir.
Xronik Kandida meningitinin klinik xüsusiyyətləri vərəmli meningit və ya Cryptococcus növləri ilə törədilən meningitin xüsusiyyətlərinə bənzərdir. Baş ağrısı, yüksək hərarət və ənsə əzələlərinin (nuxal) rigidliyi ən çox rast gəlinən simptomlardır. Kandida meningiti hallarında beyin-onurğa beyin mayesində Kandida orqanizmlərinin sayı az olduğundan və standart lumbar punksiya ilə əldə edilmiş beyin-onurğa beyin mayesinin mikrobioloji əkməsi heç də həmişə dəqiq nəticə verə bilmədiyindən, Kandida meningiti diaqnozunun qoyulması çətinləşmiş olur. Mikrobioloji əkmə üçün yetərli həcmdə beyin-onurğa beyin mayesinin əldə edilməsi üçün iri həcmli lumbar punksiyanın aparılması nəzərdən keçirilə bilər.

Endokardit.
Kandida endokarditi kandidozun ən ciddi təzahürlərindən biridir və ən çox rast gəlinən göbələk endokarditidir. Candida endokarditi əsasən kandidemiya nəticəsində inkişaf edir və adətən ürəyin protez klapanları olan xəstələrdə, venadaxili narkotik istifadəçilərində və mərkəzi venoz kateterləri olan xəstələrdə və uzunmüddətli fungemiyası olan xəstələrdə müşahidə edilir.
Candida mənşəli endokarditin klinik mənzərəsi bakteriyal endokarditə bənzəyir və yüksək hərarət, dəyişən və ya yeni ürək küyləri və ürək çatışmazlığı əlamətləri və simptomlarından ibarət olur. Periferik emobilzasiya daha çox bakteriyal endokardit hallarında baş verir və böyük ölçülü vegetasiyalarla bağlı olur. Həmin xəstələrdə kandidemiyanın digər ağırlaşmaları, o cümlədən, endoftalmitin inkişafı nəticəsində görmənin pozulması, qeydə alına bilər. Əksər xəstələrdə qanın əkməsi kandidemiyanın olduğunu təsdiq edir və exokardioqrafiyada klapan üzərində vegetasiyalar qeydə alınır.

Peritonit və intraabdominal infeksiyalar.
Mədə-bağırsaq traktının perforasiyası, bağırsaqda aparılmış əməliyyatlardan sonra anastomoz yerindən sızma və ya kəskin nekrozlu pankreatit hallarını ağırlaşdıran çoxmikroblu infeksiyalarda Candida göbələyi də rast gəlinir. Həmin xəstələrdə abseslərlə və ya absessiz peritonit inkişaf edə bilər.
Candida mənşəli peritonit həmçinin son mərhələ böyrək xəstəliyindən əziyyət çəkən xəstələrdə davamlı periton dializinin ağırlaşması kimi baş verə bilər.
Candida infeksiyasının digər intraabdominal təzahürü aşağıdakılardan ibarət ola bilər: pankreatik abses və qanqrenoz xolesistit. Habelə, Candida göbələyi topa şəklində ümumi öd axarının obstruksiyasına da səbəb ola bilər. Candida Albicans göbələk növü intraabdominal infeksiyalarda ən çox rast gəlinən törədicidir, lakin Candida Glabrata da bəzi tibb müəssisələrində intraabdominal infeksiya hallarında son zamanlar tez-tez aşkar edilir.
Candida mənşəli peritonitin klinikası bakteriyal peritonitdən fərqlənmir. Əslində Candida peritoniti çox xəstədə bakteriyal peritonit ilə yanaşı müşahidə edilir. Klinikaya yüksək hərarət, üşütmə və qarında ağrı kimi simptomlar daxildir. Candida peritonitinin ağırlaşmalarına aşağıdakılar daxildir: göbələyin qana invaziyası və sepsisin inkişafı, habelə cərrahi drenaj tələb edən abseslərin formalaşması.
Diaqnostikanın ən yaxşı metodu US və ya KT nəzarəti altında və ya cərrahi müdaxilə zamanı peritondaxili maye və ya absesin aspirasiyasıdır. Əldə edilmiş materialın əkməsi diaqnozu təsdiq etməyə imkan verir. Qarın boşluğuna qoyulmuş drenaj borudan yaxmanın əkməsində Candida göbələyinin aşkar edilməsi göbələk infeksiyasının diaqnostikası üçün yetərli deyildir, çünki həmin drenajlar çox zaman Candida göbələyi ilə ya kolonizasiya olur, ya da sadəcə çirklənmiş olur.

Pnevmoniya.
Candida mənşəli pnevmoniya çox nadir rast gəlinir. Candida mənşəli pnevmoniyanın diaqnostikası çox çətindir, çünki mikrobioloji əkmədə Candida göbələyinin aşkar edilməsi heç də kolonizasiya və ya çirklənmə ilə doğru infeksiyanı ayırmağa (differensiasiya etməyə) imkan vermir.

Empiyema.
Candida mənşəli empiyema əsasən bədxassəli törəmələri olan xəstələrdə rast gəlinir. Candida empiyeması olan xəstələrin 1/4 hissəsində kandidemiya da müşahidə edilir.

Mediastinit.
Kandida mənşəli mediastinit demək olar ki, həmişə torakal cərrahi əməliyyatlardan sonra rast gəlinir. Tədqiqatların birində 9 Candida mənşəli mediastinit halı araşdırılmış və əsas klinik əlamətlərin döş qəfəsi divarının eriteması və/və ya döş qəfəsi divarından ifrazat, yüksək hərarət və döş sümüyünün sabitliyinin pozulması olduğu müəyyən edilmişdir. Bu tapıntılar Candida mənşəli mediastinitin klinik əlamətlərinin bakteriyal mənşəli postoperativ mediastinitlə eyni olduğunu göstərir.

Perikardit.
Candida mənşəli irinli perikardit çox nadir olsa da, həyata təhlükə törədən xəstəlikdir. Kandida perikarditi çox vaxtı torakal cərrahi əməliyyatların ağırlaşması kimi və ya ürəyə yaxın yerləşən infeksion ocaqlardan yayılma nəticəsində baş verir. Hematogen yolla Candida mənşəli perikardit halları çox nadir baş verir.

MƏDƏ-BAĞIRSAQ TRAKTININ KOLONİZASİYASI.
Candida göbələyinin müxtəlif növləri insanın mədə-bağırsaq traktının normal florasının tərkib hissəsidir. Nəcisin mikrobioloji əkməsində Candida göbələyinin aşkar edilməsi infeksiya demək deyil və müalicə tələb etmir.
BİBLİOQRAFİYA.
  1. Pappas PG, Kauffman CA, Andes DR, et al. Clinical Practice Guideline for the Management of Candidiasis: 2016 Update by the Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis 2015.
  2. US Food and Drug Administration. FDA allows marketing of the first test to identify five yeast pathogens directly from a blood sample [news release.] September 22, 2014. Available athttp://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm415728.htm. Accessed: September 30, 2014.
  3. Brooks M. FDA clears rapid blood test for sepsis-causing pathogens. Medscape Medical News. September 23, 2014. [Full Text].
  4. Sobel JD. Vulvovaginal candidosis. Lancet. 2007 Jun 9. 369(9577):1961-71. [Medline].
  5. Nurbhai M, Grimshaw J, Watson M, et al. Oral versus intra-vaginal imidazole and triazole anti-fungal treatment of uncomplicated vulvovaginal candidiasis (thrush). Cochrane Database Syst Rev. 2007 Oct 17. CD002845. [Medline].
  6. Pappas PG, Rex JH, Lee J, et al. A prospective observational study of candidemia: epidemiology, therapy, and influences on mortality in hospitalized adult and pediatric patients. Clin Infect Dis. 2003 Sep 1. 37(5):634-43. [Medline].
  7. Yang YL. Virulence factors of Candida species. J Microbiol Immunol Infect. 2003 Dec. 36(4):223-8.[Medline].
  8. Pappas PG. Invasive candidiasis. Infect Dis Clin North Am. 2006 Sep. 20(3):485-506. [Medline].
  9. de Repentigny L, Lewandowski D, Jolicoeur P. Immunopathogenesis of oropharyngeal candidiasis in human immunodeficiency virus infection. Clin Microbiol Rev. 2004 Oct. 17(4):729-59, table of contents.[Medline].
  10. Pfaller MA, Diekema DJ. Epidemiology of invasive candidiasis: a persistent public health problem. Clin Microbiol Rev. 2007 Jan. 20(1):133-63. [Medline].
  11. Morgan J. Global trends in candidemia: review of reports from 1995-2005. Curr Infect Dis Rep. 2005 Nov. 7(6):429-39. [Medline].
  12. Colombo AL, Nucci M, Park BJ, et al. Epidemiology of candidemia in Brazil: a nationwide sentinel surveillance of candidemia in eleven medical centers. J Clin Microbiol. 2006 Aug. 44(8):2816-23.[Medline].
  13. Maródi L, Johnston RB Jr. Invasive Candida species disease in infants and children: occurrence, risk factors, management, and innate host defense mechanisms. Curr Opin Pediatr. 2007 Dec. 19(6):693-7.[Medline].
  14. Malani AN, Kauffman CA. Candida urinary tract infections: treatment options. Expert Rev Anti Infect Ther. 2007 Apr. 5(2):277-84. [Medline].
  15. Guery BP, Arendrup MC, Auzinger G, Azoulay E, Borges Sá M, Johnson EM, et al. Management of invasive candidiasis and candidemia in adult non-neutropenic intensive care unit patients: Part I. Epidemiology and diagnosis. Intensive Care Med. 2009 Jan. 35(1):55-62. [Medline].
  16. Picazo JJ, González-Romo F, Candel FJ. Candidemia in the critically ill patient. Int J Antimicrob Agents. 2008 Nov. 32 Suppl 2:S83-5. [Medline].
  17. Falcone M, Barzaghi N, Carosi G, Grossi P, Minoli L, Ravasio V, et al. Candida infective endocarditis: report of 15 cases from a prospective multicenter study. Medicine (Baltimore). 2009 May. 88(3):160-8.[Medline].
  18. Shah CP, McKey J, Spirn MJ, et al. Ocular candidiasis: a review. Br J Ophthalmol. 2008 Apr. 92(4):466-8. [Medline].
  19. Blot SI, Vandewoude KH, De Waele JJ. Candida peritonitis. Curr Opin Crit Care. 2007 Apr. 13(2):195-9.[Medline].
  20. Vazquez JA, Sobel JD. Candidiasis. Clinical Mycology, Dismukes WE, Pappas PG, and Sobel JD, eds.Oxford Univers. 2003. 143-87.