Yuxarıda verilmiş hallarda xəstənin təcili kardioversiya olunması, normal sinus ritminin bərpa edilməsi xəstənin tromboembolik hadisədən qorunması üzərində üstünlüyə malikdir. Venadaxili antikoaqulyasiya heparinlə başlanmalıdır. Lakin, heparinin başlanması təcili kardioversiyanın aparılmasını ləngitməməlidir. Lakin, yuxarıda verilmiş 4 halda kardioversiyanın nə dərəcədə təcili olması fərqlənir və bir çox hallarda xəstələrdə müvəqqəti tədbir kimi ürək döyüntülərinin sürəti kontrol edilə bilər. Eyni zamanda, qeyd etmək lazımdır ki, AF-nın baş verməsi səbəbi və ya yaranmasına səbəb olan problemi heç olmasa qismən də olsa korreksiya etmədən kardioversiyanın aparılması acınacaqlı nəticələr verə bilər. Məsələn, ağ ciyər ödemi olan xəstədə paralel olaraq diurez, oksigen, qan təzyiqin kontrolu və digər vacib tədbirləri görmədən kardioversiyanın aparılması xəstənin vəziyyətinin ağırlaşmasına gətirib çıxara bilər. Xəstənin xəstəlik tarixçəsi, yanaşı xəstəliklərinin dəqiq öyrənilməsi və təxirəsalınmaz kardioversiyanın aparılması ilə əldə olunacaq fayda ilə mümkün fəsadlar ölçüb biçilməlidir, çünki AF çox zaman səbəb deyil məhz hansısa digər xəstəlik və ya prosesin nəticəsi ola bilər.

TÖRƏDİCİ SƏBƏBİN MÜƏYYƏN EDİLMƏSİ — Yeni yaranmış AF ilə müraciət etmiş xəstə olduqda (xüsusilə də, mədəciklərin sürətlənmiş döyüntüsü olduqda), ilk növbədə dərhal mümkün törədici səbəblərin, məs., ürək çatışmazlığı, ağ ciyər problemləri, pis kontrol olunan arteriyal təzyiq və ya hipertiroidizmin, aydınlaşdırılması üçün müayinə aparılmalıdır. Stabil olan xəstələrdə törədici səbəb və ya faktorun aradan qaldırılması və ya müalicəsi üçün tədbirlər kardioversiyadan əvvəl görülməlidir. Bu sinus ritminin bərpası ilə nəticələnə bilər.

EKQ-yə əlavə olaraq yeni yaranmış Atrial fibrilyasiyalı xəstələrdə aşağıdakı testlərin aparılması tövsiyə edilir:

• Oksigen saturasiyası və həyat göstəriciləri (həm təcili tibbi yardım zamanı və ondan sonrakı digər bütün mərhələlərdə).
• Tiroid stimuləedici hormon (TSH) və sərbəst T4. Bu hormonların səviyyəsi hətta hipertiroidizm əlamətləri və ya simptomları olmayan xəstələrdə də yoxlanmalıdır. Buna səbəb ondan ibarətdir ki,subkliniki hipertiroidizmi olan xəstələrdə AFib riski 3 dəfə çox olur. Subkliniki hipertiroidizmi olan xəstələrdə TSH səviyyəsi aşağı (TSH<0.5 mVahid/L) və qanda sərbəst T4 normal səviyyəsi müşahidə edilir.
• Qanda elektrolitlər və böyrək funksiyasının qiymətləndirilməsi.
• Qanın ümumi analizi.
• Normal fiziki müayinə nəticələri olduqda, yeni yaranmış AFib xəstələrində transtorakal EXO-KQ aparılmalıdır.
• Döş qəfəsi Xray.
• Xəstənin aldığı tibbi dərman terapiyası və/və ya yanaşı xəstəliklərindan irəli gələn digər testlər.

Afib nadir hallarda kəskin koronar sindromun yeganə təzahürü olur. Lakin, mədəciklərin sürətli döyüntüsü ilə hipotenziya öz növbəsində stenokardiya ilə və ya stenokardiyasız ürəyin işemiyasına səbəb ola bilər. Tövsiyə edilir ki, Afib ilə müraciət edən əksər xəstələrdə, xüsusilə də, EKQ-də dəyişiklikləri, hipotenziya, simptomlar, müvafiq anamnez və ya əlavə risk faktorları olanlarda, miokardın infarktı istisna edilsin və bunun üçün troponinlərin qanda 6 saatdan bir ölçülsün.

 

ANTİKOAQULYASİYA.

Gecikdirilmiş kardioversiyaya ehtiyacı olan xəstələr — Yeni yaranmış atrial fibrilyasiyanın 48 saatdan artıq davam etdiyi (və ya Afib-in davam etdiyi müddət məlum olmayanda) xəstələrdə, embolizasiya riski xeyli artmış olur. Bu xəstələrdə antikoaqulyasiyanın başlanmasına və transezofaqal exokardioqrafiya (TEE) etməklə sol qulaqcıqda trombları istisna etməyə üstünlük verilir. Əgər TEE-nın dərhal aparılması mümkün deyilsə, bu zaman kardioversiyadan əvvəl sol qulaqcıq tromblarının aradan qaldırılması məqsədilə xəstələrin3-4 həftə müddətinə antikoaqulyasiya olunmasına üstünlük verilməlidir. Bu cür yanaşma həmçinin aşağı CHADS2 balı (0 və ya 1) olan xəstələrdə də tövsiyə edilir.

Eyni zamanda aşağıdakı qruplara aid edilən xəstələrdə Afib 48 saatdan az davam edərsə, kardioversiya gecikdirilməli və ilk əvvəl antikoaqulyasiya başlanmalıdır:

• Yanaşı olan əhəmiyyətli dərəcədə kardiomiopatiya və ya ürək çatışmazlığı və ya mitral klapan xəstəliyi
• Əvvəl baş vermiş tromboembolik hadisə
• Əvvəl aparılmış TEE-də sol qulaqcıq trombunun olması.

Əgər antikoaqulyasiya üçün varfarin seçilirsə, bu zaman İNR (BNN) 2.5 (2.0-3.0 arası) səviyyədə saxlanması tövsiyə edilir.

 

TTE-nin (transezofaqeal exokardioqrafiyanın) rolu — Yeni yaranmış AFib-in 48 saat və ya naməlum müddət davam etməsi hallarında kardioversiyadan əvvəl varfarin və ya dabiqatranla 3-4 həftəlik antikoaqulyasiyaya alternativ kimi ürək daxilində trombları istisna etmək üçün TEE-dən sonra kardioversiyanın aparılmasıdır. Bu cür yanaşma hospitalizasiya edilməsi tələb olunan və ya uzun müddətli antikoaqulyasiya aparılarkən qanaxma riski yüksək olan xəstələrdə xüsusilə faydalıdır.

ACUTE adlı kliniki tədqiqatda AFibin müddətin 48 saatdan çox davam edən xəstələrdə TEE-ya əsaslanan strategiya (TEE-dən əvvəl heparinlə antikoaqulyasiya və ya TEE-dən əvvəl 5 gün müddətində per os varfarinlə terapiya; sonra isə kardioversiya və kardioversiyadan sonra varfarinlə 4 hətfə müddətinə antikoaqulyasiya) ilə ənənəvi strategiya (kardioversiyadan 3 həftə əvvəl antikoaqulyasiya və kardioversiyadan sonra 4 həftə ərzində antikoaqulyasiya) müqayisə edilmişdir. Tədqiqat göstərdi ki, işemik insult, beyinin tranzitor işemiyası və ya bütün embolik hadisələrin baş verməsi baxımından hər iki yanaşma eyni nəticələr vermişdir. Lakin, TEE-yə əsaslanan strategiya kardioversiyanın daha tez aparılması (TEE-ya əsaslanan strategiya ilə orta hesabla 3 gündən sonra, ənənəvi strategiyaya əsasən isə orta hesabla 30 gündən sonra), qanaxma hallarının daha az baş verməsi və daha çox uğurlu kardioversiya halları ilə nəticələnir.

 

Erkən kardioversiya və ya normal ritmin spontan bərpası — 48 saatdan az davam edən yeni yaranmış Afib zamanı antikoaqulyasiya ilə bağlı tövsiyələrin formalaşdırılması kliniki tədqiqatların az olduğundan bir qədər çətindir. Lakin, yüksək riskli xəstələri istisna etməklə, iki gündən az müddətdə davam edən Afib-da kardioversiyanın həmin iki gün müddətində aparılması, embolik hadisələrin baş verməsi ehtimalı çox aşağı olur.

48 saatdan az davam edən yeni yaranmış Afib-i olan xəstələrdə, bəzi mütəxəssislər antikoaqulyasiya olunmadan kardioversiyanın aparılmasını və ya kardioversiyadan əvvəl və ya dərhal sonra transezofaqal exokardioqrammın keçirilməsini tövsiyə edir. Burada loqika ondan ibarətdir ki, yeni yaranmış və 48 saatdan az davam edən Afib zamanı antikoaqulyasiya səbəbindən qanaxma riski embolizasiya riskindən daha çoxdur. Düzdür, yeni yaranmış Afib xəstələrdə (xüsusilə də, CHADS2 balı 0-1 olanlarda) embolizasiya riski çox aşağı olar, lakin bu risk 0 deyildir. Digər mütəxəssislər isə kardioversiyadan əvvəl xəstələrdə İV heparin və ya  aşağı molekul çəkili heparinə başlayır və kardioversiyadan sonra bu antikoaqulyasiyanı ən azı 24 saat davam etdirir.

Yeni yaranmış və 48 saatdan az davam edən Afib-in ilk epizodundan sonra uzun müddətli antikoaqulyasiyanın aparılması baxımından da mütəxəssislərin fikirləri fərqlənir. Bəzi mütəxəssislər ilk epizoddan sonra antikoaqulyasiyanın aparılmasına ehtiyac duymur, digərləri isə CHADS2 balı 2 və daha çox olan xəstələrdə varfarinlər antikoaqulyasiyanın aparılmasını tövsiyə edir. ABŞ-ın Kardioloqlar Cəmiyyətinin tövsiyələrinə görə yeni yaranmış və 48 saatdan az davam edən Afib epizodunda, kardioversiyadan əvvəl İV heparinin verilməsi gərəklidir. Lakin, kardioversiyadan sonra təxminən 3-4 həftə müddətində antikoaqulyasiyanın davam etdirilməsi mütləq hesab edilmir.

 

YÜNGÜL VƏ ORTA DƏRƏCƏLİ SİMPTOMLAR OLDUQDA ÜRƏK DÖYÜNTÜLƏRİ TEZLİYİNİN İLKİN KONTROLU — Kəskin Afib olan xəstələrin əksəriyyətində dərhal kardioversiyanın aparılması tələb olunmur. İlkin terapiya kimi mədəciklərin vurma tezliyinin azaldılması xəstələrin halının yaxşılaşması və əksər simptomların aradan qaldırılmasına yardım etmiş olur. Hətta minimal simptomları olan xəstələrdə də mədəciklərin sürətlə döyünməsinin profilaktikası məqsədilə vurğu tezliyinin azaldılması təmin edilməlidir ki, hər hansı əlavə qıcıqlandırıcılar, məs., kafein, həyacan və ya hipovolemiya, mədəciklərin sürətlə döyünməsinə gətirib çıxarmasın. Ürək döyüntülərinin sayının dəqiqədə 110-dan aşağı saxlanılması məqsədə uyğundur. Bu tövsiyənin edilməsində əsas səbəbi isə taxikardiya nəticəsində yaranan kardiomiopatiyanın profilaktikasıdır.

Artıq yuxarda qeyd olunduğu kimi, mədəciklərin sürətli döyüntüsünün azaldılması və ya profilaktikası beta-blokatorlar, kalsium kanallarının blokatorları (məs., əsasən verapamil və diltiazem) və/və ya diqoksinlə  təmin edilə bilər. Bəzən isə mədəciklərin funksiyası çox zəif olan xəstələrdə İV amiodaronun verilməsi tələb oluna bilər. Ümumiyyətlə, dərman seçimi və onun verilmə yolu xəstənin kliniki vəziyyətindən asılı olur.

• Ürək çatışmazlığı olmayan xəstələrdə, beta blokatorlar və ya verapamil və ya diltiazemə üstünlük verilir.
• Digər preparatlarla mədəciklərin vurma sürətinin kontrolu mümkün olmadıqda və ya həmin dərmanların istifadəsinə əks göstəriş olduqda İV amiodaron verilir.
• Diqoksin isə ürək çatışmazlığı olan xəstələrdə Afib olduqda istifadə edilir. Atrioventrikulyar düyünə olan bir başa vaqotonik effektlə yanaşı, diqoksin həm də sol mədəciyin funksiyasını və sistemik hemodinamikanı yaxşılaşdırır və bunun nəticəsində simpatik tonun aradan qaldırılmasına və mədəciklərin vurma sürətinin də azaldılmasına təsir göstərir. Diqoksin həm də beta blokatorlar və ya kalsium kanallarının blokatorlarının istifadəsi ilə kontrol olunmayan Afib-də istifadə edir. Və bu cür hallarda diqoksinin əlavə edilməsi beta blokatorlar və kalsium kanallarının blokatorlarının təsirini gücləndirmiş olur.
• İV prokainamid də mədəciklərin sürətli vurması ilə müşahidə edilən Afib-də vurma tezliyinin kontrolu və hətta kardioversiya üçün istifadə edilə bilər. Bəzən İV amiodaron da alternativ olaraq bu məqsədlə istifadə edilə bilər.

Beta blokatorlar və nonhidropiridin-əsaslı kalsium kanallarının blokatorları həm də mədəciklərin sürətli vurması səbəbindən yaranmış ürək çatışmazlığı və ya hipotenziya hallarında istifadə edilə bilər və mədəciklərin vurğusu dəqiqədə 140-dan çox olduqda İV verilə bilər. Lakin, əgər ürək çatışmazlığının səbəbi dəqiq məlum deyilsə, bu zaman həmin preparatların çox aşağı dozada başlanması zəruridir, çünki bu preparatlar ürəyin yığılma bacarığını zəiflədir. Afib-də vurma tezliyinin kontrolu məqsədilə beta blokator, diltiazem və ya verapamilə üstünlüyün verilməsi çox vaxt həkimin təcrübəsi və xəstənin istəyindən asılı olur. Eyni zamanda, dərmanın seçimi digər faktorlardan da asılı olur. Məsələn, fiziki hərəkət və ya idman zamanı mədəciklərin vurma tezliyi çox yüksək həddə qalxdıqda, və ya kəskin miokard infarktından sonra və həmçinin fiziki fəaliyyət zamanı yaranan stenokardiya olduqda, beta blokatorlar daha çox faydalıdır. Mədəciklərin sürətli vurmasını kontrol etməkdə İV beta blokatorlar İV kalsium kanallarının blokatorlarından daha effektivdir. Eyni zamanda, Afib-in sinus ritmə dönməsi baxımından da İV beta blokatorlar daha effektiv hesab edilir, o cümlədən, ürək cərrahiyyəsindən sonra yaranmış Afib-lərdə də. Əgər beta blokatorların xəstəyə təsiri narahatçılıq doğurursa, ilkin olaraq qısa müddətli beta blokatorların istifadəsi tövsiyə edilir. Digər tərəfdən isə, xroniki ağ ciyər xəstəlikləri olan xəstələrdə kalsium kanallarının blokatorlarına üstünlük verilir. Əgər təklikdə istifadə edilən beta blokator və ya kalsium kanallarının blokatorları mədəciklərin vurma tezliyini kontrol edə bilmirsə, bu zaman bu iki qrupdan olan preparatların birgə istifadəsi mümkündür. Lakin, mədəciklərin yüksək vurma tezliyinin kontrolu üçnü beta blokator və kalsium kanallarının blokatoru birgə istifadə edilirsə, bu halda xəstənin ürək funksiyasının monitorinqi aparılmalıdır ki, AV düyünün blokadası, hipotenziya və ürək çatışmazlığı yaranmasın.

 

KARDİOVERSİYA — Yeni yaranmış AFib-i olan və hemodinamikası stabil olan (yalnız mülayim vı orta dərəcəli simptomları) xəstələrdə mədəciklərin vurma tezliyinin kontrol edilməsindən sonra növbəti addım karidoversiyanın aparılıb aparılmaması və aparılacaqsa onun aparılma vaxtının müəyyən edilməsinə dair qərarın qəbul edilməsidir. Yeni yaranmış simptomatik Afib-i olan xəstələrin normal sinus ritmə qayıtmasını təmin etmək üçün ən azı bir dəfə də olsun kardioversiyaya (elektrik və ya kimyəvi) cəhd edilməlidir. Xüsusilə də, geriyə dönən səbəblər müəyyən edilib aradan qaldırıldıqdan sonra kardioversiyaya cəhd edilməlidir.

Aşağıdakı hallarda yeni yaranmış Afib-i olan xəstələrdə kardioversiyanın cəhd edilməsi məqsədə müvafiq hesab edilmir:

• tam olaraq asimptomatik (yəni heç bir simptomları olmayan) olan, xüsusilə də, ahıl (yaşı 80-dən çox olan), çoxsaylı yanaşı xəstəlikləri olan və kardioversiya və/və ya ritmin farmakoloji kontrolunun sinus ritminə qayıtma ilə müqayisədə üstün faydası düşünülməyən xəstələrdə.
• Yüksək CHADS2 balı olan və həmçinin qanaxma riski olduğundan kardioversiyadan əvvəl və sonra antikoaqulyasiya oluna bilməyəcək xəstələrdə.

Ümumiyyətlə, qeyri stabil xəstələr istisna olunmaqla, əksər xəstələrdə kardioversiyanın keçirilməsi zamanı Afib epizodunun davam etməsi müddətindən asılıdır. Əgər aritmiya 24 saatdan az davam edibsə və transtorakal EXO-da xəstədə ürək qüsurları və ya ürəyin struktur xəstəliyi (xüsusilə, mitral klapan xəstəliyi və ya kardiomiopatiya səbəbindən sol mədəciyin əhəmiyyətli dərəcədə böyüməsi) müəyyən edilməyibsə, həmin xəstələrdə kardioversiya nəticəsində sistemli embolizasiya riski aşağı olur. 48 saatdan çox davam edən yeni yaranmış AFib-li xəstələrdə kardioversiya gecikdirilməlidir.

Elektrik və ya farmakoloji (kimyəvi) kardioversiyanın seçimi daha çox həkimin təcrübəsi və istəyindən irəli gəlir. Araşdırmalar göstərir ki, daha uzun müddət davam edən aritmiyaların anti-aritmik dərmanlar (farmakoloji kardioversiya) nəticəsində dayanması və normal sinus ritminə qayıtması ehtimalı daha azdır. Paroksizmal Afib epizodları olan xəstələrdə normal sinus ritmini saxlamaq məqsədilə uzun müddətli anti-aritmik preparatların qəbulu nəzərdə tutulursa, bu zaman kardioversiya üçün məhz anti-aritmik dərmanlara daha çox üstünlük verilir. Daha dayanıqlı epizodları olan xəstələrdə elektrik kardioversiyaya üstünlük verilir. Bəzi xəstələrə karidoversiyadan əvvəl anti-aritmik dərmanlar verilir ki, aritmiyanın normal sinus ritminə qayıtması şansı artsın və həmçinin aritmiyanın erkən, orta müddətli və uzun müddətli dövrdə təkrarlanması önlənsin.

Sinus ritminə döndükdən sonra antiaritmik terapiya — Yeni yaranmış Afib-i olan xəstələrin kardioversiyasından sonra onların hamısına sıradan uzun müddətli antiaritmik preparatların verilməsi məqsədə müvafiq deyil.

AF-in spontan normal sinus ritminə qayıtması — Yeni yaranmış AF çox vaxt spontan olaraq normal sinus ritminə qayıdır. Sinus ritmə qayıtma halları AFib-in davam etmə müddətindən asılıdır. AFib-in müddəti nə qədər az olsa, onun normal sinus ritmə qayıtma ehtimalı daha çoxdur. Ürəyin struktur xəstəliyi olmayan xəstələrdə yeni yaranmış və 48 saatdan az davam edən AFib-in normal sinus ritmə dönməsindən sonra antitrombotik terapiyanın aparılmasına dair məsələlər yuxarı təsvir edilib. Xəstədə yenidən AFib-in olması riski yüksək olmadıqda, ritmin və ya ürək döyüntülərinin tezliyinin kontrolu məqsədilə hər hansı dərmanların başlanması tövsiyə edilmir.

 

HOSPİTALİZASİYAYA GÖSTƏRİŞLƏR — Yeni yaranmış və spontan olaraq sinus ritminə dönməyən AFib olan xəstələr çox zaman xəstəxanaya yatırdılır. Çox zaman hospitalizasiyanın səbəbi kimi "miokardın infarktını istisna etmək üçün" qeyd edilir. AFib nadir hallarda kəskin koronar sindromun yeganə təzahürü və ya əlaməti olur. Eyni zamanda, mədəciklərin sürətli vurması və hipotenziya ilə müşahidə edilən AFib özü stenokardiyaya səbəb ola bilər. Buna görə də, kəskin koronar sindromun digər mühüm kliniki əlamətləri - ST seqmentin elevasiyası və ya 2 mm-dən çox ST seqmentin depressiyası (enməsi) - olmadıqda, xəstənin hospitalizasiyasına ehtiyac duyulmur. Eyni zamanda, yüksək həssaslığa malik troponinlərin müəyyən edilməsi təcili tibbi yardım məntəqəsində bir neçə saat ərzində miokardın infarktını istisna etməyə imkan verir.

Yeni yaranmış AFib-i olan xəstələrin hospitalizasiyasına aşağıdakı göstərişlər var:

• Heparin və ya digər antikoaqulyant terapiyasının başlanması.
• Xüsusilə də, yüksək dərəcədə simptomatik olan və hemodinamik kollaps (bayılma) və mədəciklərin sürətli döyüntüsü ilə müşahidə edilən Afib-dən əziyyət çəkən xəstələrdə əlavə yolların ablasiyası nəzərdə tutulursa.
• Aritmiyaya səbəb olmuş yanaşı sağlamlıq problemlərin müalicəsi. Məs., hipertenziya, infeksiya, xroniki obstruktiv ağ ciyər xəstəliyi, ağ ciyər arteriyasının embolizasiyası, davamlı olan miokard işemiyası və ya kəskin perikardit.
• Ahıl xəstələrin müalicəsi. Ahıllarda tromboemboliya riski daha yüksək olur. Ahıllarda həmçinin mədəciklərin vurma tezliyinin kontrola alınması bəzən çətin olur. Ahıllarda bir çox hallarda yanaşı xəstəliklər olur ki, bu da atrial fibrilyasiyanın müalicəsini ağırlaşdıra bilər.
• Afib-lə olan xəstələrin hospitalizasiyasına səbəb kimi çox zaman miokard infarktının istisna edilməsi göstərilir. AFib nadir hallarda kəskin koronar sindromun yeganə təzahürü və ya əlaməti olur. Eyni zamanda, mədəciklərin sürətli vurması və hipotenziya ilə müşahidə edilən AFib özü stenokardiyaya səbəb ola bilər. Buna görə də, kəskin koronar sindromun digər mühüm kliniki əlamətləri - ST seqmentin elevasiyası və ya 2 mm-dən çox ST seqmentin depressiyası (enməsi) - olmadıqda, xəstənin hospitalizasiyasına ehtiyac duyulmur.
• Ritm və ya ürək döyüntülərinin tezliyinin kontrolundan sonra hipotenziya və ya ürək çatışmazlığının davamlı müalicəsi aparılmalıdır.
• Antiaritmik preparatlarla terapiyanın başlanması.

Xəstənin hospitalizasiya müddəti bir sıra faktorlardan asılır, o cümlədən, səbəb olan tibbi problemin kontrol edilməsi və antikoaqulyasiyanın tamamlanması üçün vaxtın tələb olunmasından.

 

XƏSTƏNİN TƏCİLİ TİBBİ YARDIMDAN SONRA EVƏ BURAXILMASI — Yeni yaranmış və 48 saatdan az davam edən AFib-i olan xəstələrin hospitalizasiyası üçün yuxarıda verilmiş göstərişləri olmadıqda, onların təcili tibbi yardım məntəqəsində və ya hospitalizasiya olunaraq (kardioversiya da daxil olmaqla) müalicəsinin aparılmasına dair qərarın qəbulu xüsusi maraq doğurur. Bir çox araşdırmalar göstərmişdir ki, 48 saatdan az davam edən yeni yaranmış AFib-i olan xəstələrin təcili tibbi yardım stansiyası və ya şöbəsində müalicəsi olunaraq evə buraxılması məqsədə müvafiq hesab edilir.

 

DAVAMLI MÜAYİNƏ — Kəskin yaranmış atrial fibrilyasiya epizodundan sonra xəstələrin müntəzəm monitorinqi aparılmalıdır ki, onlara təyin olunmuş anti-aritmik və antikoaqulyant terapiyaların təhlükəsizliyi və efektivliyi, habelə həmin terapiyaların davam edilməsinin zəruriliyi və həmçinin xəstənin funksional statusu qiymətləndirilsin.

 

ÜMUMİLƏŞDİRMƏ VƏ TÖVSİYƏLƏR — Elektrokardioqram və ya digər EKQ-ni çəkən cihazda, məs., ambulator və ya hospitaldaxili monitorlarda, ilk dəfə müəyyən edilən qulaqcıqların səyrici aritmiyasında yeni başlanmış atrial fibrilyasiya (qulaqcıqların səyrici aritmiyası) deyilir. Yeni yaranmış AF-in müalicəsində ilkin addımlar kardioversiyanın tələb olunub olunmamasıdır, ürəyin döyünmə tezliyinin tələb olunan səviyyədə saxlanması və anti-trombotik terapiyan zəruriliyinin müəyyən edilməsidir. Aşağıda verilmiş məqamlar həmin bu prosesi daha geniş təsvir edir:

• Kardioversiya olunacaq və ya parental antikoaqulyantla alacaq bütün xəstələr həkimin ofisindən və ya digər xəstəxana olmayan yerlərdən məhz təcili tibbi yardım müəssisəsinə köçürülməlidir.
• Aktiv işemiyası, əhəmiyyətli dərəcədə hipotenziya, ağır dərəcəli ürək çatışmazılğı və ya impulsların sürətlə ötürülməsinə səbəb olan preeksitasiya (məs., qulaqcıqlarda sinus düyünündə AV düyünə impulsun getdiyi əsas yolla yanaşı əlavə yolların olması) sindromu müşahidə edilən xəstələrdə təcili və ya təxirəsalınmaz kardioversiya aparılmalıdır.
• Bütün xəstələr preeksitasiya sindromuna görə müayinə olunmalıdır. Əgər müəyyən edilirsə. onun korreksiyası mümkün qədər tez aparılmalıdır.
• Simptomatik yeni yaranmış Afib olan xəstələrin əksəriyyətində normal sinus ritminin bərpası üçün ən azı bir dəfə kardioversiyaya cəhd edilməlidir. Bu ya elektrik, ya da farmakoloji yolla aparıla bilər. Kardioversiyanın vaxtı xəstənin hemodinamik vəziyyəti və Afib epizodunun davam etdiyi müddətdən asılıdır. Əgər xəstə yüksək dərəcəli simptomlardan əziyyət çəkirsə və ya kardioversiyanın ləngidilməsi xəstəni əlavə risk altına qoyursa və ya əlavə problemlərin yaranması ehtimalını artırısa və əgər Afib epizodu 24 saatdan az müddət mövcuddursa, bu zaman təcili kardioversiya edilir.
• Yeni yaranmış Afib-lə müraciət etmiş xəstələrdə sinus ritmi bərpa olunubsa, onların davamlı antiaritmik dərmanlar qəbul etməsinə ehtiyac yoxdur.

 

Digər daha spesifik tövsiyələr:

• Bir sıra mütəxəssislər ürək döyüntülərinin tezliyini kontrol etməyi tövsiyə edir. Təcili kardioversiyaya ehtiyacı olmayan həmin xəstələrdə ürək döyüntülərinin tezliyinin kontrolu həm simptomatik yaxşılaşmaya, həm də taxikardiya zəminində yarana biləcək kardiomiopatiyanın profilaktikasına yardım edir. Tövsiyə olunur ki, ürək döyüntülərinin tezliyi dəqiqədə 110 vurğudan aşağıda saxlansın.
• Əksər xəstələrdə beta blokatorlar və nondihidropiridin sinfinə aid kalsium kanalının blokatorlarının istifadəsinə üstünlük verilir. İlkin olaraq İV preparatların tətbiqi daha məqsədə uyğundur.
• 48 saatdan az davam edən AFib olan xəstələrdə embolizasiya riskinin azaldılması məqsədilə prosedurdan əvvəl və sonra heparin və ya enoksaparinin istifadəsi tövsiyə edilir.
• Bu qrup xəstələrdə uzun müddətli oral antikoaqulyasiyanın başlanmasına dair qərar xəstənin CHADS2 şkalasına əsasən ehtimal edilən embolizasiya riskini nəzərə alaraq qəbul edilir.
• 48 saatdan çox davam edən AFib olan xəstələrdə, terapevtik dozada 4 həftə ərzində verilən oral antikoaqulyasiyadan sonra kardioversiyanın aparılması tövsiyə edilir. Yeni yaranmış Afib olan xəstələrdə (48 saatdan çox davam edən və ya müddəti dəqiq bilinməyən) qısa müddət ərzində kardioversiyanın aparılması tələb olunursa, bu zaman TEExo ilə qulaqcıqlarda tromblar istisna edilməlidir. Baxmayaraq ki, bu yanaşma xəstənin kardioversiyadan əvvəl 3 həftə müddətində antikoaqulyasiyanın aparılmasını tələb etməsə də, xəstələrin TEE/kardioversiya zamanı və həmçinin kardioversiyadan sonra 1 ay müddətində antikoaqulyasiya olunmaları tövsiyə edilir.
• Yeni yaranmış AFib-i olan xəstələrin hospitalizasiyasına aşağıdakı göstərişlər var:

• • Heparin və ya digər antikoaqulyant terapiyasının başlanması.
  • Xüsusilə də, yüksək dərəcədə simptomatik olan və hemodinamik kollaps (bayılma) və mədəciklərin sürətli döyüntüsü ilə müşahidə edilən Afib-dən əziyyət çəkən xəstələrdə əlavə yolların ablasiyası nəzərdə tutulursa.
  • Aritmiyaya səbəb olmuş yanaşı sağlamlıq problemlərin müalicəsi. Məs., hipertenziya, infeksiya, xroniki obstruktiv ağ ciyər xəstəliyi, ağ ciyər arteriyasının embolizasiyası, davamlı olan miokard işemiyası və ya kəskin perikardit.
  • Ahıl xəstələrin müalicəsi. Ahıllarda tromboemboliya riski daha yüksək olur. Ahıllarda həmçinin mədəciklərin vurma tezliyinin kontrola alınması bəzən çətin olur. Ahıllarda bir çox hallarda yanaşı xəstəliklər olur ki, bu da atrial fibrilyasiyanın müalicəsini ağırlaşdıra bilər.
  • Afib-lə olan xəstələrin hospitalizasiyasına səbəb kimi çox zaman miokard infarktının istisna edilməsi göstərilir. AFib nadir hallarda kəskin koronar sindromun yeganə təzahürü və ya əlaməti olur. Eyni zamanda, mədəciklərin sürətli vurması və hipotenziya ilə müşahidə edilən AFib özü stenokardiyaya səbəb ola bilər. Buna görə də, kəskin koronar sindromun digər mühüm kliniki əlamətləri - ST seqmentin elevasiyası və ya 2 mm-dən çox ST seqmentin depressiyası (enməsi) - olmadıqda, xəstənin hospitalizasiyasına ehtiyac duyulmur.
  • Ritm və ya ürək döyüntülərinin tezliyinin kontrolundan sonra hipotenziya və ya ürək çatışmazlığının davamlı müalicəsi aparılmalıdır.
  • Antiaritmik preparatlarla terapiyanın başlanması.