GİRİŞ — Aşağı MB (mədə-bağırsaq) qanaxması dedikdə Treytz bağına distal hissədən qanın itirilməsi başa düşülür. Aşağı MB qanaxmasının səbəbləri bir neçı kateqoriyaya bölünür: anatomik (divertikulyoz); vaskulyar (anqiodsplaziya, işemik, şüalanma ilə əlaqədar); iltihabi (infeksion, idopatik); və neoplastik yəni yeni törəmə səbəbindən. Bundan əlavə aşağı MB qanaxması terapevtik müdaxilələrin, məs., polipektomiya, kolonoskopiya, nəticəsində də baş verə bilər. 

Aşağı MB qanaxmasının ağırlıq dərəcəsi müxtəlif olur, lakin ümumi mortalite (ölüm faizi) təxminən 4% qədərdir. Daha yaşlı xəstələrin, habelə bağırsaq işemiyası və müəyyən yanaşı xəstəlikləri olan pasiyentlər arasında ölüm halları daha yüksək olur.

 

 

 

Xəstəyə yanaşma — Rektumdan qırmızı qan və ya hematoxeziya və ya qan laxtalarının gəlməsi aşağı MB qanaxmasına dair şübhələrə səbəb olur. Həmin bu klinika yuxarı MB qanaxması (hemataemesis, qanla və ya kofeyə bənzər materialla qusma, qara nəcis və ya melena) ilə daxil olan xəstənin klinikasından fərqlidir. 

Sol yoğun bağırsaqdan (kolon) gələn qan adətən al qırmızı olur. Bununla müqayisədə sağ kolondan gələn qan adətən bir qədər rəngini dəyişmiş və nəcislə qarışmış olur. Lakin, sağ tərəfli yoğun bağırsaqdan gələn qanın sürətli tranziti və ya çox böyük həcmdə baş verən yuxarı MB qanaxması da rektumdan qırmızı qanın gəlməsilə müşahidə edilir. Melena adətən yuxarı MB qanaxmasına dəlalət edir, lakin kor bağırsaqdan (caecum) baş verən qanaxma da melena kimi özünü təzahür edə bilər. 

Nazoqastrik zondla mədənin lavajında qan və ya kofeyə bənzər material əldə olunduqda, bu yuxarı MB qanaxmasını təsdiq etmiş olur. Lakin, nəzərdə saxlamaq lazımdır ki, qanaxma dayanıbsa və ya pilorsa distal baş verirsə, NQ zondla lavaj bir nəticə verməyə də bilər. NQ zondla ödlə qarışıq maye çəkilirsə, deməli pilor açıqdır və əgər lavajda qan yoxdursa, deməli pilorusa distal seqmentdə də yuxarı MB qanaxması mövcud deyil. 

Yaşlılarda rektumdan qanaxma müşahidə edildikdə, xəstənin müayinəsi mütləqdir. Klinika və hemodinamik statusdan asılı olaraq, ağırlaşmaların baş verməsi ehtimalı baxımından xəstələri aşağı və yuxarı risk qruplarına bölünür: 

• Aşağı riskli xəstələr (məs., cavan yaşlı, çox guman ki, daxili hemorroid səbəbindən qısa müddətli rektal qanaxması olan praktiki sağlam xəstələr) ambulator qaydada müayinə edilə bilər. 
• Yüksək riski olan, o cümlədən, hemodinamikası qeyri-stabil olan, ciddi yanaşı xəstəlikləri olan, çoxsaylı qan transfuziyası tələb olunan və ya davam edən qanaxması olan və ya kəskin qarını olan xəstələrlə bağlı mütləq şəkildə reanimasiya tədbirləri görülməli və onlar hospitalizasiya olunmalıdır. Bu qrup xəstələrin müayinəsinə qastroneteroloq və ümumi cərrahi mümkün qədər erkən cəlb olunmalıdır. 

 

Şəkil. Kor bağırsaq divarında Anqiodisplaziya. (mənbə: Emedicine internet saytı)

 

 

Reanimasiya tədibrləri — Hemodinamikası qeyri-stabil olan bütün xəstələr (şok, ortostatik hipotenziya), habelə ağır dərəcəli qanaxması olanlar (məs., hematokritin ən azı 6% düşməsi və ya ən azı 2 vahid paketləşdirilmiş QQH transfuziyasına ehtiyacı olanlar) və ya aktiv qanaxması davam edən xəstələr reanimasiya şöbəsinə qəbul edilməli və yaxından izlənməlidir. İki iri diametrli (18 q və ya daha böyük ölçüdə)  periferik venoz kateter və ya mərkəzi venoz kateter yerləşdirilməlidir. Ürək çatışmazlığı və ya ürəyin klapan xəstəliyi olan xəstələrdə maye ilə artıq yüklənmə riskini minimuma endirmək üçün ağ ciyər arteriyasının kateterizasiyası (Svan-Qanz kateteri) təmin edilməlidir. 

Laborator analizlərin təhlili qan məhsullarının transfuziyasına olan etiyacın müyyən edilməsi baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Qanın köçürülməsinə dair qərar hər bir xəstə ilə bağlı individual şəkildə qəbul edilməlidir. Yüksək risk qrupuna aid xəstələrdə (məs., daha yaşlı böyüklər və ya koronar arteriyaların xəstəliyi və qaraciyər sirrozu kimi ağır yanaşı xəstəlikləri olanlar) hemoqlobinin səviyyəsini 10 qm/dL-dən yuxarı saxlamaq üçün paketləşdirilmiş QQH-nin transfuziyası aparılmalıdır. Aşağı risk qrupuna aid xəstələrdə (məs., gənc xəstələr və ya yanaşı xəstəlikləri olmayanlar) qan transfuziyası adətən hemoqlobinin 7 qm/dL-dən aşağı düşdükdə aparılır. Lakin, aktiv qanaxması və hipovolemiyası olan xəstələrdə qan transfuziyası hemoqlobinin səviyyəsindən asılı olmayaraq tələb oluna bilər. 

Aktiv qanaxması və koaqulopatiyası (uzanmış PT zamanı və ya İNR>1.5) və ya trombositlərin sayı aşağı olan (<50.000/mikroL) xəstələrə müvafiq olaraq təzə dondurulmuş plazma və trombosit kütləsinin transfuziyası təmin edilməlidir. Buna əlavə olaraq isə qeyd etmək lazımdır ki, paketləşdirilmiş qırmızı qan hüceyrələrində koaqulyasiya faktorları olmadığı üçün xəstəyə transfuziya edilmiş hər 4 vahid pQQH-i(paketləşdirilmiş qırmızı qan hüceyrələri) yanaşı 1 vahid TDP (təzə dondurulmuş plazma) köçürülməlidir. 

 

Diaqnostik müayinələr — Hematoxeziyası olan əksər xəstələrdə aşağı MB qanaxması mövcud olur. Lakin, həmin simptomla daxil olan xəstələrin təxminən 13%-də bu Treytz bağına proksimal seqmentdə baş verən yuxarı MB qanaxması olur. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, hematoxeziya ilə daxil olan bütün xəstələrdə yuxarı MB qanaxmasının mümkünlüyü nəzərdən keçirilməlidir. Bu məqsədlə NQ zond yerləşdirilməlidir ki, yuxarı MB qanaxması istisna edilsin. Yuxarı MB qanaxması olduqda NQ zondla aparılan lavajda ya qırmızı qan, ya da kofeyə-bənzər material müşahidə edilir. 

NQ zondla aparılan lavaj vasitəsilə ödlü maye əldə olunmursa, bu zaman yuxarı endoskopiya nəzərdən keçirilməlidir, çünki qapalı olan pilorus bir çox hallarda duodenal qanaxmanın gizli qalmasına səbəb olur. 

Aşağı MB qanaxması düşünülən xəstənin müayinə və müalicəsi üçün Amerika Qastroenteroloqlar Cəmiyyəti tərəfindən hazırlanmış və Amerika Qastroenteroloqlar Assosiasiyası və Amerika Qastrointestinal Endoskopiya Cəmiyyətinin də dəstəklidiyi xüsusi təlim qaydaları vardır. Bu qaydalara əsasən qanaxmanın aşağı MB sistemindən olmasına şübhə olduqda, ilkin müayinə və müalicə (diaqnostik və terapevtik) metodu kimi kolonoskopiya aparılmalıdır. Digər faydalı olan diaqnostik prosedurlara radionuklid görüntüləməsi və mezenterik anqioqrafiya aiddir. Bariumla radioloji görüntüləmənin aşağı MB qanaxmasının müayinəsində heç bir rolu və faydası yoxdur. Səthi və ya yastı selikli gişa patologiyaları (məs., anqiodisplaziya və ya kəskin kolit) vizualizasiya edilmir; rektosiqmoid seqmentdə olan patologiyaların isə radioqrafik cəhətdən müayinəsi çətin olur. Eyni zamanda nəzərə almaq lazımdır ki, bağırsaqda bariumun olması sonrakı endoskopiya və/və ya cərrahi müdaxiləni çətinləşdirmiş olur. 

Çox nadir hallarda aşağı MB qanaxması səbəbindən eksanqvinasiya edən və ya tam qanını itirmək riski altında olan xəstələr təxirəsalınmaz cərrahi müdaxilə tələb edə bilər. Perioperativ hazırlıq olmadan və əməliyyatdan öncə qanaxmanın lokalizasiyası təyin edilmədən aparılan kolektomiya yüksək mortalite və morbidite ilə əlaqəlidir. Buna görə də bütün mümkün hallarda qanaxmanın mənbəyinin müəyyən edilməsi üçün lazımi tədbirlərin görülməsi tövsiyə edilir. 

 

Kolonoskopiya — Kolonoskopiyanın faydası qanaxmanın dəqiq lokalizasiyasını təyin etmək, patoloji toxuma nümunələrini əldə etmək və mümkün olduqda terapevtik müdaxilə etməklə bağlıdır. Erkən kolonoskopiya hospitalizasiya müddətinin azalması ilə nəticələnir. 

Endskopik terapiya vasitəsilə bir sıra səbəblərdən, o cümlədən, divertikul, anqidisplaziya, hemorroidlər, polipektomiyadan sonrakı qanaxma və şüalandırma nəticəsində telanqiektaziya və ya proktit səbəbindən yaranmış aşağı MB qanaxmasını müalicə etmək olar. Kolonoskopiyanın əlverişsizliyi isə əvvəlcədən hazırlanmamış bağırsaqda aparılan müayinə zamanı pis vizualizasiya və kəskin qanaxması olan xəstənin sedasiya edilməsi riskindən ibarətdir. 

Aşağı MB qanaxmasında aparılan kolonoskopiya ilə təxminən 95% xəstədə bağırsağın kor bağırsağadək vizualizasiyası təmin edilir. Əksər qanaxmaların kor bağırsaqdan distal seqmentlərdə baş verdiyini nəzərə alaraq, kor bağırsağadək aparılan müayinə adekvat hesab edilir. Lakin, diqqətdə saxlamaq lazımdır ki, müayinə zamanı aktiv qanaxma olmayan sahə vizualizasiya edildikdə, daha proksimal hissədə digər qanaxma mənbəyinin olması istisna edilə bilmir. 

Bəzi mütəxəssislər kolonoskopiyanı hazırlanmamış (təmizlənməmiş) yoğun bağırsaqda aparır. Bu onunla əsaslandırılır ki, qan özü bağırsağı işlədir və bağırsaq daxilindəkiləri təmizləyir. Lakin, digər mütəxəssislər NQ zond və ya per oral yolla xəstəyə balanslaşdırılmış elektrolit məhlulları verir və ya imalə edirlər. Mümkün olduqda, 4-6 L polietilen qlikol məhlulu ilə yoğun bağırsağın nəcis və qandan 2 saat ərzində təmizlənməsinə üstünlüyün verilməsi tövsiyə edilir. Bu zaman aspirasiya və ya maye ilə artıq yüklənmə riski olan xəstələrdə daha ehtiyyatlı olmaq lazımdır. Kolonoskopiya üçün aparılan bağırsaq təmizlənməsindən əvvəl 10 mq Metoklopramid verilir ki, bağırsağın hərəkətliliyi yaxşılaşsın və həmçinin ürək bulanma və qusma ehtimalı minimuma endirilsin. Bağırsağın kolonoskopiya üçün yuxarıda təsvir edilən kimi hazırlanması nəticəsində qanaxmanın təkrar baş verməsi və ya artması heç bir tədqiqatda müəyyən edilməmişdir. 

Əgər obstruksiya və ya perforasiyaya şübhə varsa, yoğun bağırsağın kolonoskopiya üçün hazırlanmasından öncə radioloji görüntüləmə əldə edilməlidir. Bəsit abdominal radioqrafik görüntüləmədə həmçinin işemik və ya infeksion kolit nəticəsində transmural zədələnməni əks etdirən “baş barmaq basqıları” müəyyən edilə bilər. Kolonoskopiyada işemik kolit adətən davamlı, sol tərəfli olur və selikli gişanın asan dağılması ilə müşahidə edilir. 

 

Radionuklid görüntüləmə — Radionuklid skaner vasitəsilə 0.1-0.5 ml/dəqiqədə sürətilə baş verən qanaxmanı müəyyən etmək olar. Radionuklid görüntüləmə bu cəhətdən anqioqrafiyadan daha həssasdır, lakin anqioqrafiya və endoskopiya ilə müqayisədə daha az spesifikdir. Ümumiyyətlə, iki növ radionuklid skanerləmə tətbiq edilir - Texnesium 99m sulfur kolloid və Texnesium 99m pertexnatla nişanlanmış qırmızı qan hüceyrələri. Hər iki metod qeyri-invazivdir və həssasdır. 

• Texnesium sulfur kolloid damar daxilindən tez təmizlənir. Skanerləmə texnesiumun venadaxili verilməsindən qısa müddət sonra əldə edilir. Görüntüləmədə 0.1 ml/dəqiqədə qanaxma asan müəyyən edilə bilir. Lakin, texnesium sulfur kolloidin istifadə müddəti çox qısadır. Bu metod aktiv qanaxması olan xəstələrdə daha əlverişli hesab edilir. 
• Texnesium pertexnatla nişanlanmış qırmızı qan hüceyrələrinin inyeksiyasından sonra abdominal görüntülər ilk 30 dəqiqədən sonra, daha sonra hər bir neçə saatdan bir əldə edilir. Ümumiyyətlə isə görüntülər 24 saat ərzində əldə edilə bilər. Fasiləli qanaxması olan xəstələrdə bu metod daha əlverişli hesab edilir. 

Hər iki metodun əlverişsizliyi isə onunla bağlıdır ki, onlar qanaxmanın sadəcə olaraq ümumilikdə qarın boşluğunun hansı sahəsində baş verdiyini təyin edə bilir. Sahənin lokalizasiyası ilə spesifik qanaxma sahəsinin təyin edilməsi arasında isə xeyli fərq var. Məsələn, siqmoid yoğun bağırsaqdan gələn qanaxma radionuklid görüntüləməsində sağ aşağı kvadratda baş verən qanaxma kimi təyin edilir və beləliklə sağ tərəfli kolon qanaxmasına işarə edir. Ümumiyyətlə, araşdırmalardan məlumdur ki, radionuklid skanerləmə bir sıra hallarda səhv nəticələr verə bilər. 

Kolonoskopiyanın bütün hallarda nüvə skanerləməsindən (radionuklid) öncə aparılması tövsiyə edilir. Buna səbəb isə kolonoskopiyanın yüksək diaqnostik nəticələri və terapevtik müdaxilə imkanıdır. Radionuklid görüntüləmə isə bəzən anqioqrafiyadan öncə aparılır ki, xəstənin anqioqrafik müdaxiləyə imkan verəcək qədər kifayət qanaxması olduğu təsdiqlənsin. Radionuklid skanerləməsi neqativ olan xəstələrdə anqioqrafiyanın da neqativ nəticə vermə ehtimalı yüksək olur. Digər tərəfdən, skanerləmə bitdikdən sonra anqioqrafiya aparılanadək bəzi xəstələrdə qanaxma spontan olaraq dayana da bilər. 

 

KT anqioqrafiya — Aktiv qanaxmanın lokalizasiyasının müəyyən edilməsində KT anqioqrafiyanın rolu bir çox tədqiqatlarda artıq təsvir edlib. Məsələn, 9 müxtəlif kliniki tədqiqatın meta analizi göstərmişdir ki, aktiv aşağı MB qanaxmasının təyin edilməsində KT anqioqrafiyanın həssaslığı 85%, spesifikliyi isə 89%-ə bərabərdir. Tək detektorlu vintli KT ilə müqayisədə çox detektorlu KT-nin verdiyi görüntülərin rezolyusiyası daha yaxşı, skanerləmənin müddəti isə daha qısadır. KT anqioqrafiya, ümumiyyətlə, çox cəlbedici bir diaqnostik metoddur. Buna səbəb onun minimal invaziv, sürətli və geniş yayılmış olmasıdır. Bundan əlavə, KT anqioqrafiya aşağı MB qanaxması ilə yanaşı nazik bağırsaq qanaxmasını da təyin etməyə yardımçı ola bilər. Lakin, KT anqioqrafiyanın çatışmazlığı onun yalnız diaqnostik test olması ilə bağlıdır. Yəni, qanaxma lokalizasiya olunduqda KT anqioqrafiya vasitəsilə qanaxmanın dayandırılması üçün heç bir terapevtik tədbirin görülməsi mümkün deyil. Digər tərəfdən KT-nin aparılması xəstənin şüalandırılması və həmçinin venadaxili kontrastın vurulması nəticəsində nefropatiya və allerqik reaksiyaların baş vemrəsilə bağlıdır. Əlavə olaraq qeyd etmək lazımdır ki, adi anqioqrafiya ilə yanaşı KT anqioqrafiyanın da pozitiv nəticə verməsi üçün xəstədə aktiv qanaxmanın davam etməsi əsas şərtdir. 

 

 

Şəkil. Kəskin sol divertikulyar qanaxma. 

 

 

Anqioqrafiya — Anqioqrafiya ilə qanaxmanın vizualizasiyası üçün optimal şərtlər təmin olunmaqla yanaşı aktiv qanaxma ən azı 1-1.5 ml/dəqiqədə sürətilə baş verməlidir. Bu prosedurun spesifikliyi 100%-dır, lakin həssaslığı qanaxmanın xüsusiyyətindən xeyli asılıdır və 30-47% civarından dəyişir. Pozitiv anqioqrafik nəticə, demək olar ki, cərrahi müdaxiləyə olan ehtiyacı təsdiq etmiş olur.

Anqioqrafiyanın yalan neqativ nəticələrinin sayını azaltmaq üçün bir çox hallarda ondan öncə radionuklid qanaxma skanerləməsi aparıla bilər. Radionuklid qanaxma skaneri olmadıqda, anqioqrafik müayinə Superor Mesenteric arteriyadan başlayır. Bu isə onunla əlaqədardır ki, divertikulyar qanaxmaların və həmçinin aşağı MB qanaxmalarının 50-80%-i məhz həmin arteriya ilə təchiz olunan bağırsaqda mövcud olan anqiodisplaziya səbəbindən baş verir. Əgər Superior Mesenteric arteriyanın anqioqrafiyası neqativ nəticə versə, bu zaman İnferior Mesenteric və Qarın (Celiac a.) arteriyasının anqioqrafiyası aparılır. 

Anqioqrafiyanın üstünlüyü ondan ibarətdir ki, onun aparılması üçün bağırsağın əvvəlcədən hazırlanması tələb olunmur və qanaxmanın lokalizasiyası dəqiq təyin edilə bilir. Eyni zamanda anqioqrafiya terapevtik müdaxiləyə də imkan verir. Bu məqsədlə qanaxmanın dayandırılması üçün bəzi xəstələrdə anqioqrafik kateter vasitəsilə vazopressinin infuziyası başlana bilər və  embolizasiya həyata keçirilə bilər. Araşdırmalara əsasən anqiodisplaziya və ya divertikulyar xəstəlik səbəbindən aşağı MB qanaxması olan xəstələrin 91%-də qanaxma vazopressin infuziyası ilə dayandırla bilər. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, vazopressinin infuziyası dayandırıldıqda bu xəstələrin 50%-də təkrar qanaxma başlana bilər. Lakin, vazopressinin infuziyası il qanaxmanın müvəqqəti də olsa dayandırılması cərrahi müdaxilənin hazırlanmasına imkan verə bilər. Bu isə cərrahi əməliyyatın təxirəsalınmaz əməliyyat kimi deyil, daha çox qismən planlı əməliyyat kimi aparılmasına xidmət edir. Beləliklə planlaşdırılmış əməliyyat daha az ağırlaşmalara səbəb olur. 

Transkateter embolizasiya isə qanaxmanın kontrol edilməsi üçün daha effektiv metod hesab edilir. Lakin, embolizasiya metodu 20%-dək hallarda bağırsağın infarktı ilə müşahidə edilir. Bağırsaq infarktı riskini azaltmaq üçün maksimal distal sahənin embolizasiyası kimi metodlardan istifadə edilə bilər. 

Aşağı MB qanaxması olan əksər xəstələrdə anqioqrafiyadan öncə kolonoskopiyanın aparılması tövsiyə edilir. Buna səbəb kolonoskopiyanın yüksək diaqnostik nəticələr verməsi və ağırlaşmaların daha az olmasıdır. Arterioqrafiya isə daha çox endoskopiyanın aparılması mümkün olmayan və ya təkrar baş verən və ya davam edən ciddi qanaxması olan xəstələr üçün nəzərdə tutulmalıdır. Eyni zamanda kolonoskopiya nəticəsində diaqnozun qoyulması mümkün olmayan hallarda anqioqrafiyanın aparılması nəzərdən keçirilə bilər. Arterioqrafiyanın ağırlaşmaları sırasında arteriyanın trombozu, embolizasiya və böyrək çatışmazlığı vardır ki, bunlar təxminən 9% xəstədə baş verir. 

 

 

 

Şəkil. İleokolik arteriyadan qanaxma və qanın ileumda toplanması.

 

 

Qanaxmanın lokalizasiyasının təyin edilməməsi halları — Aşağı MB sisteminin ciddi müayinəsinə baxmayaraq, bəzi xəstələrdə qanaxmanın yeri təyin olunmaya da bilər. Ağır dərəcəli qanaxması olan xəstələrin təxminən 10%-də qanaxmanın məhz yuxarı mədə-bağırsaq yollarından baş verdiyini nəzərə alaraq, həmin xəstələrdə yuxarı MB endoskopiyası ilə enteroskopiyanın aparılması nəzərdən keçirilə bilər. Təkanlı Enteroskopiya (pediatrik kolonoskop vasitəsilə endoskopiya və ya xüsusi enteroskopla) acı bağırsağın (jejunum) proksimal 60 sm uzunluğunun müayinəsinə imkan verir. 

Lakin bəzi hallarda qanaxma nazik bağırsağın daha distal hissələrindən baş verə bilər. Nazik bağırsağın müayinəsi üçün bir sıra metodlar mövcuddur ki, onların tətbiqi qanaxmanın ağırlıq dərəcəsi, xəstənin stabilliyi və konkret hansısa diaqnozun nəzərdən keçirilməsindən asılıdır. Əgər qanaxma ağır deyilsə və xəstənin vəziyyəti stabildirsə, bəzi hallarda kapsul enteroskopiyası aparıla bilər. 

 

 

ÜMUMİLƏŞDİRMƏ VƏ TÖVSİYƏLƏR.

• Aşağı MB (mədə-bağırsaq) qanaxması dedikdə Treytz bağına distal hissədən qanın itirilməsi başa düşülür. Aşağı MB qanaxmasının səbəbləri bir neçı kateqoriyaya bölünür: anatomik (divertikulyoz); vaskulyar (anqiodsplaziya, işemik, şüalanma ilə əlaqədar); iltihabi (infeksion, idopatik); və neoplastik yəni yeni törəmə səbəbindən. Bundan əlavə aşağı MB qanaxması terapevtik müdaxilələrin, məs., polipektomiya, kolonoskopiya, nəticəsində də baş verə bilər.
• Rektumdan qırmızı qan və ya hematoxeziya və ya qan laxtalarının gəlməsi aşağı MB qanaxmasına dair şübhələrə səbəb olur. Həmin bu klinika yuxarı MB qanaxması (hemataemesis, qanla və ya kofeyə bənzər materialla qusma, qara nəcis və ya melena) ilə daxil olan xəstənin klinikasından fərqlidir. Sol yoğun bağırsaqdan (kolon) gələn qan adətən al qırmızı olur. Bununla müqayisədə sağ kolondan gələn qan adətən bir qədər rəngini dəyişmiş və nəcislə qarışmış olur. Lakin, sağ tərəfli yoğun bağırsaqdan gələn qanın sürətli tranziti və ya çox böyük həcmdə baş verən yuxarı MB qanaxması da rektumdan qırmızı qanın gəlməsilə müşahidə edilir. Melena adətən yuxarı MB qanaxmasına dəlalət edir, lakin kor bağırsaqdan (caecum) baş verən qanaxma da melena kimi özünü təzahür edə bilər. 
• Hemodinamikası qeyri-stabil olan bütün xəstələr (şok, ortostatik hipotenziya), habelə ağır dərəcəli qanaxması olanlar (məs., hematokritin ən azı 6% düşməsi və ya ən azı 2 vahid paketləşdirilmiş QQH transfuziyasına ehtiyacı olanlar) və ya aktiv qanaxması davam edən xəstələr reanimasiya şöbəsinə qəbul edilməli və yaxından izlənməlidir. İki iri diametrli (18 q və ya daha böyük ölçüdə)  periferik venoz kateter və ya mərkəzi venoz kateter yerləşdirilməlidir. Ürək çatışmazlığı və ya ürəyin klapan xəstəliyi olan xəstələrdə maye ilə artıq yüklənmə riskini minimuma endirmək üçün ağ ciyər arteriyasının kateterizasiyası (Svan-Qanz kateteri) təmin edilməlidir.
• Aktiv qanaxması və koaqulopatiyası (uzanmış PT zamanı və ya İNR>1.5) və ya trombositlərin sayı aşağı olan (<50.000/mikroL) xəstələrə müvafiq olaraq təzə dondurulmuş plazma və trombosit kütləsinin transfuziyası təmin edilməlidir. Buna əlavə olaraq isə qeyd etmək lazımdır ki, paketləşdirilmiş qırmızı qan hüceyrələrində koaqulyasiya faktorları olmadığı üçün xəstəyə transfuziya edilmiş hər 4 vahid pQQH-i(paketləşdirilmiş qırmızı qan hüceyrələri) yanaşı 1 vahid TDP (təzə dondurulmuş plazma) köçürülməlidir. 
• Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, hematoxeziya ilə daxil olan bütün xəstələrdə yuxarı MB qanaxmasının mümkünlüyü nəzərdən keçirilməlidir. Bu məqsədlə NQ zond yerləşdirilməlidir ki, yuxarı MB qanaxması istisna edilsin. Yuxarı MB qanaxması olduqda NQ zondla aparılan lavajda ya qırmızı qan, ya da kofeyə-bənzər material müşahidə edilir. NQ zondla aparılan lavaj vasitəsilə ödlü maye əldə olunmursa, bu zaman yuxarı endoskopiya nəzərdən keçirilməlidir, çünki qapalı olan pilorus bir çox hallarda duodenal qanaxmanın gizli qalmasına səbəb olur. 
• Kolonoskopiyanın faydası qanaxmanın dəqiq lokalizasiyasını təyin etmək, patoloji toxuma nümunələrini əldə etmək və mümkün olduqda terapevtik müdaxilə etməklə bağlıdır. Erkən kolonoskopiya hospitalizasiya müddətinin azalması ilə nəticələnir. Digər faydalı diaqnostik metodlara - radionuklid görüntüləmə və KT-anqioqrafiya və bəsit anqioqrafiya aiddir.