GİRİŞ.

Ailə həkimləri, ümumi praktika həkimləri, revmatoloqlar və təcili tibbi yardım həkimləri poliartikulyar ağrı və ya bir neçə oynağında ağrıdan şikayət edən xəstələrlə tez-tez rastlaşır. Poliartikulyar ağrının müxtəlif səbəbləri vardır ki, onların içində qısa müddətli keçib gedən xəstəliklərlə yanaşı həyata təhlükə törədən və əlilliyə səbəb olan xəstəliklər də var. Həmin simptomlarla müraciət edən xəstələrdən toplanan anamnez və aparılan fiziki müayinə diaqnostika üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Həmçinin, diaqnostik tapıntıları təsdiq etmək və ya müəyyən xəstəlikləri istisna etmək üçün çox zaman laborator analizlər, diaqnostik görüntüləmə və nadir hallarda oynaqdaxili maye aspirasiyası (artrosentez) və toxuma biopsiyası da istifadə edilir. Ümumiyyətlə, poliartikulyar oynaq ağrısı ilə daxil olan bütün xəstələrdən detallı anamnez toplanmalı və tam fiziki müayinə aparılmalıdır. Belə ki, həmin simptomlar hər hansı sistem xəstəliyin (qırmızı qurş eşənəyi, revmatoid artrit və s.) ilk təzahürü də ola bilər.

Poliartikulyar ağrının bəzi səbəbləri aşağıda verilimişdir:

• Poliartrit
• Viruslu artrit
• Postinfeksion və ya reaktiv artrit
• Fibromialgiya
• Bir çox oynağı cəlb edən bursit və ya tendinit
• Yumşaq toxuma patologiyaları
• Hipotireoz
• Neyropatik ağrı
• Sümüklərin metabolik xəstəliyi
• Depressiya

• İsti və ya şişkin oynaqlar bəzən infeksiyalarda müşahidə edilir (düzdür, bakteriyal infeksiya adətən kəskin monoartrit kimi müşahidə edilir).
• Konstitusional simptomlar (hərarət, çəki itkisi, halsızlıq) qeyri-spesifik olsalar da, onların mövcudluğu infeksiya və ya sepsisə şübhə yaradır.
• Fiziki müayinədən irəli gələrək ağrının gözləndiyindən daha çox olması kompartment sindromun olduğuna işarə edə bilər.
• Yandırıcı ağrı, keyləşmə hissi və ya paresteziya kimi simptomlar kəskin miyelopatiya, radikulopatiya və ya neyropatiyaya işarə edir.

Oynaqla bağlı simptomlar. Anamnez toplayarkən oynaq ağrısının xarakteri, o cümlədən, ağrının keyfiyyəti, başlama tarixi, ağrını pisləşdirən və ya dayandıran faktorlar və davam etmə müddətinə dair də məlumat əldə edilməlidir.

Ağrının keyfiyyətini müəyyən etməklə əzələ-sümük ağrısını nevroloji səbəblərdən ayırmaq mümkündür. Nevroloji ağrılar adətən "yandırma" xarakterli olur və ya keyləşmə və ya paresteziyalarla yanaşı müşahidə edilir. Neyropatik ağrı həm də adətən daimi olur və intensivliyi gecələr artır və hərəkət etməklə dəyişmir. Lakin, yadda saxlamaq lazımdır ki, bəzi xəstələrdə ağrının bir neçə tipi müşahidə edilə bilər. Məsələn, revmatoid artriti olan xəstələrdə çox vaxt neyropatik qol ağrısı da olur ki, bu da karpal tunel sindromu ilə əlaqəli yaranır.

Artritlərin iki əsas kateqoriyaları - iltihablı və qeyri-iltihablı artritlər - oynaq ağrısının xarakteri və yayılmasına görə fərqləndirilə bilər:

• İltihablı artritin, demək olar ki, bütün formalarında xəstənin oynaqlarının immobilizasiyası simptomları daha da pisləşdirir ("səhərlər oynaqlarda yığışma hissi").
• Əksinə, qeyri-iltihablı artritin ən geniş yayılmış forması olan osteoartrit səbəbindən baş verən ağrı isə adətən hərəkətlilikdə və ağırlıq qaldırdıqda pisləşir, lakin istirahətdə azalır.
• Revmatoid artrit xəstəliyində oynaqlar simmetrik şəkildə prosesə cəlb edilmiş olur. Osteoartritdə isə adətən asimmetriya (xüsusilə də, böyük oynaqlarda) müşahidə edilir. Bursit, tendinit və ya dartılmalar kimi problemlər də əksər hallarda asimmetrik olur.

 

Simptomların müddəti də differensial diaqnostikaya yardım etmiş olur. 6 həftədən az davam edən sinovit adətən viruslu artrit və ya sistemli revmatik xəstəliyin təzahürü ola bilər. Daha uzun müddət davam edən sinovit isə sistemli revmatik xəstəlik ehtimalını daha çox artırmış olur.

Yanaşı müşahidə edilən simptomlar. Ektraartikulyar və ya oynaqdan kənar simptomların mövcudluğu differensial diaqnostikanın daralmasına yardım edir. Əzələlərdə zəiflik nevroloji və ya əzələ problemi ilə bağlı ola bilər. Digər tərəfdən, çoxsaylı sistemli simptomların mövcudluğu (halsızlıq, səpgi, adenopatiya, alopesiya, oral və burun xoraları, plevral döş ağrısı, Reyno fenomeni və ya ağız və gözlərin quruluğu) isə daha çox sistem revmatik xəstəliklərə xasdır. Hərarət, gecə tərləmə və çəki itkisi də sistem xəstəliyə işarə edə bilər.

Digər məqamlar. Anamnezin qalan hissəsində diqqət xəstənin keçirilmiş xəstəlikləri və cərrahi əməliyyatlarına, irsi xəstəliklər, ailədə yayılmış xəstəliklər, sosial vərdişlər və digər sistem və orqanların fəaliyyətinə dair hər hansı pozuntuların aşkar edilməsinə yönəlməlidir. Aşağıdakılara xüsusi diqqət yetirilməsi vacibdir:

• Funksional fəaliyyət bacarığı. Xəstənin gündəlik həyatla bağlı fəaliyyətlərin yerinə yetirmə bacarığı öyrənilməlidir. Gündəlik həyatla bağlı fəaliyyətin pozulması depressiya, təşviş və müstəqillik hissinin itirilməsinə səbəb ola bilər.
• Oynaq travması. Əvvəllər alımış oynaq travmaları, sınıqlar və ya keçirilmiş cərrahi prosedurlara dair məlumat əldə edilməlidir. Bu məlumat ağrının səbəbini müəyyən etməyə yardım edə bilər.
• İnfeksiya riskini artıran faktorlar və ya yaxınlarda keçirilmiş infeksiyalar. Məs., hepatit virusuna yoluxma riski və ya keçirilmiş viruslu hepatit, parvovirus və ya Laym xəstəliyi bir çox hallarda artralgiyanın səbəbi ola bilər.
• Qəbul edilən dərmanların tam siyahısı. Xəstənin qəbul etdiyi dərmanların təhlili və nəzərdən keçirilməsi vacibdir, çünki bəzi hallarda dərmanlar da artralgiyalara, məs., dərman mənşəli lupusa (qırmızı qrud eşənəyi) səbəb ola bilər. Həmçinin, müəyyən dərmanların qəbulu müalicənin gedişatına təsir göstərə bilər, taktikanın dəyişdirilməsinə səbəb ola bilər.
• Psixoloji durum və sosial dayaq sistemi. Daha uzun müddət davam edən xroniki xəstəliklər xəstənin həyatına və onun ətrafında olan insanlara təsirə malikdir.

FİZİKİ ƏLAMƏTLƏR.

Anamnez topladıqdan sonra aparılan fiziki müayinə də differensial diaqnostikanın aparılmasına yardım edir. Məsələn, kəskin aşağı ətraf ağrısının bir sıra səbəbləri ola bilər. Lakin həmin aşağı ətrafı ağırlıqla yüklədikdə (ayaq üstə durmaq, yerimək, ağır çəki qaldırmaq) kəskin ağrının əmələ gəlməsi və ya yumşaq toxuma şişkinliyi və iltihabın digər əlamətləri olduqda, ilk növbədə, septik artrit, kristal mənşəli artrit və ya sınıq nəzərdən keçirilməlidir.

Oynağın müayinəsi. Fiziki müayinənin əsasə məqsədi sinovitin olub olmadığının təyin edilməsindən ibarətdir. Sinovitin müəyyən edilməsi differensial diaqnostikanı iltihablı artritlələr sistemli revmatik xəstəliklərlə məhdudlaşdırır. Sinovitin əlamətləri aşağıdakılardır:

• Yumşaq toxuma ödemi (şişkinlik)
• Oynaq üzərində istilik
• Oynaqdaxili effuziya
• Hərəkətliliyin məhdudlaşması

Şəkil. Sinovitin sxematik təsviri.

Fəal hərəkətliyin məhdudlaşması fonunda passiv hərəkətliyin saxlanması daha çox yumşaq toxuma patologiyalarına, məs., bursit, tendinit və ya əzələ zədələnməsinə işarə edir. Əgər xəstədə həm fəal, həm də passiv hərəkətliliyin məhdudlaşması müşahidə edilirsə, bu zaman yumşaq toxuma kontrakturası, sinovit və oynağın struktur patologiyası nəzərdən keçirilməlidir.

Sinovitin istisna edilməsi və ya osteoartritdə adətən müşahidə edilən sümüyün böyüməsi və ya krepitusun olub olmadığını təyin etmək üçün oynağın müayinəsi faydalı ola bilər.

Ümumi müayinə. Ümumi müayinədə müəyyən edilən fiziki tapıntılar sistem xəstəliyə işarə edə bilər. Bu cür tapıntılara limfadenopatiya, parotid vəzin böyüməsi, oral xoralanma, ürəkdə küylər, perikardial və ya plevral sürtünmə küyü, və ya interstisial ağciyər xəstəliyi səbəbindən inspirator xırıltılar aid edilir.

Yüksək hərarət isə infeksion və revmatik xəstəliklərə olan şübhəni artırır:

• İnfeksion artrit
• Postinfeksion və ya reaktiv artrit (enteral infeksiyadan sonrakı vəziyyət, revmatik qızdırma)
• Sistem revmatik xəstəliklər, o cümlədən, Still xəstəliyi, vaskulit və ya Sistemli Lupus Eritematoz (qırmızı qurd eşənəyi)
• Kristal mənşəli artrit (podaqra və psevdopodaqra)
• Digər xəstəliklər, məs., xərçəng, sarkoidoz və dəri xəstəlikləri

Fiziki müayinədə müəyyən edilən əlavə tapıntılar spesifik pozuntunu təyin edə bilər. Məsələn,

• Dərialtı düyünlərin mövcudluğu həm revmatoid xəstəlik səbəbindən ola bilər, həm də kristal toplantıları (tofi) ola bilər
• Oynaqlarla yanaşı dəridə patoloji ocaqların olması psoriatik artrit, qırmızı qurd eşənəyi (lupus), virus infeksiyası və ya Still xəstəliyinə işarə edə bilər.
• Göz xəstəlikləri, o cümlədən, keratokonyuktivitis sicca, uveit, konyuktivit və episklerit, həmçinin revmatik xəstəliklərin əlamətləri ola bilər.
• Oynaq problemləri ilə yanaşı onurğa sütununda ağrı və ya yığışma hissi aksial spondiloartrit və ya digər seroneqativ spondiloaritlərin mümkünlüyünə işarə edir. Poliartikulyar oynaq ağrısı olan xəstələrin hamısında onurğada ağrılıq, deformasiya və hərəkətliyin məhdudluğunun olub olmaması müəyyən edilməlidir.

Şəkil. İrəliləmiş revmatoid artriti olan xəstənin əllərinin deformasiyası.

Bununla yanaşı oynaqların müayinəsində heç bir patoloji deformasiyalar və ya dəyişiklikləri olmayan xəstələrdə bədənin müxtəlif yerlərində yumşaq toxuma üzərində olan ağrı nöqtələrinin müəyyən edilməsi fibromialgiya ehtimalını artırmış olur. Lakin, nəzərə almaq lazımdır ki, fibromialgiyası olan xəstələrdə bəzən oynaq ağrıları da ola bilər. Digər tərəfdən, poliartriti olan (qırmızı qurd eşənəyi, revmatoid artrit, Laym xəstəliyi) xəstələrdə yanaşı fibromialgiya da müəyyən edilə bilər.

LABORATOR MÜAYİNƏLƏR.

Diaqnostika üçün laborator analizlərin aparılması heç də həmişə tələb olunmur və hətta bəzən analizlərin nəticələri çaşdırıcı ola bilər. Məsələn, osteoartriti olan xəstələrdə digər səbəblərdən analizlərdə pozuntular aşkar edilə bilər. Bundan əlavə, fiziki müayinədə heç bir patoloji tapıntılara olmayan, lakin artralgiya və mialgiyası olan xəstələrin sadəcə olaraq bir neçə həftədə simptomatik müalicəsi və müşahidəsi laborator testlərdən daha səmərəli və faydalı ola bilər.

İlkin anamnez və fiziki müayinəyə söykənərək diaqnozun qoyulması mümkün olmadıqda, bəzi diaqnostik testlərin aparılması tövsiyə edilir. Standart hematoloji panel (QÜA, leykoformula), sidiyin ümumi analizi və biokimyəvi testlər (böyrək və qaraciyərin funksional paneli) sistem xəstəliyi olanların aşkar edilməsinə yardım etmiş olur. Aşağıda isə əlavə spesifik testlərin istifadəsinə dair məlumat əksini tapıb.

Eritrositlərin çökmə sürəti (EÇS). İltihabın qeyri-spesifik indikatorları olan eritrositlərin çökmə sürəti və C-reaktiv zülalın qanda təyini iltihablı və qeyri-iltihablı xəstəliklər arasında differensiasiyaya yardım etmiş olur. Lakin nə EÇS, nə də C-rekativ zülalın səviyyəsi hansısa diaqnozu təsdiq etmir, çünki onların səviyyəsi bir çox infeksion, revmatik, bədxassəli və digər xəstəliklərdə də qalxmış olur. Bir çox hallarda C-reaktiv zülal iltihabı aktiv fazasının daha yaxşı göstəricisi hesab edilir. EÇS isə müxtəlif digər faktorlar, o cümlədən, qırmızı qan hüceyrələrinin morfologiyasından asılı olaraq dəyişə bilər. Bundan əlavə qeyd edilməlidir ki, hətta aktiv iltihablı revmatik xəstəliyi olan xəstələrdə EÇS normada ola bilər.

Anticismlərin təyini testləri. Antigenlərin təyini testi ilə xəstənin potensial patogenlərin (məs., qrup A streptokokk, hepatit B və C və ya parvovirus da daxil olmaqla viruslara, Borelia burgdorferi) təsirinə məruz qaldığını müəyyən edə bilər. Bundan əlavə məlumdur ki, müəyyən autoanticismlər konkret xəstəliklərlə əlaqəlidir və onların təyini diaqnostikanın aparılmasına xeyli yardım etmiş olur (məs., anti-DNT və ya anti-Sm autoanticismləri sistemli lupus eritematoz və ya qırmızı qurd eşənəyi xəstəliyinə xasdır). Lakin qeyd edilməlidir ki, həmin autoanticismlərin təyini bütün xəstələrdə deyil, məhz müvafiq xəstəliklərə kliniki şübhə olduqda təyin edilməlidir.

Antinuklear anticismlər. Antinuklear anticismlərin (ANA) təyini testi çox həssas olsa da, onun qırmızı qurd eşənəyi xəstəliyinin diaqnostikası baxımından spesifikliyi aşağıdır. Buna görə də, poliartriti olan xəstələrdə ANA-nın təyin edilməsi məqsədə müvafiq hesab edilir. Belə ki, neqativ ANA testi qırmızı qurd eşənəyi (sistemli lupus eritematoz) xəstəliyini əsasən istisna edir. Lakin, nəzərə almaq lazımdır ki, pozitiv ANA testi isə bir çox revmatik xəstələrdə müşahidə edilə bilər. Beləliklə də, sistemli lupus eritematoz (SLE) xəstəliyinin heç bir kliniki əlamətləri olmayan xəstələrdə ANA pozitiv çıxdıqda belə, SLE ehtimalı aşağı olur.

Digər tərəfdən ANA-nın titrinin təyin edilməsinin əlavə diaqnostik əhəmiyyəti vardır. Belə ki, ANA-nın titri yüksək olan xəstələrdə SLE və ya digər revmatik xəstəlik ehtimalı yüksək olur. ANA-nın titri yüksək olan xəstələrdə (və ya ANA pozitiv olanlarda) əlavə olaraq anti-dsDNT və ya anti-Sm autoanticismlərin təyin edilməsi ilə diaqnozun dəqiqləşdirilməsi mümkündür.

Revmatoid faktor. İltihablı artritə dəlalət edən əlamət və ya simptomlara görə revmatoid artritə şübhə yaranan bütün hallarda revmatoid faktorun təyin edilməsi nəzərdən keçirilir. Lakin, yadda saxlamaq lazımdır ki, bu testin diaqnostik əhəmiyyəti məhduddur. Belə ki, revmatoid artriti olan xəstələrin 30%-i seroneqativ qalır və revmatoid faktor mənfi olur. Bununla yanaşı, digər iltihablə və ya infeksion xəstəliklərdə (məs., SLE, infektiv endokardit, vaskulit, virus infeksiyası) də RF pozitiv ola bilər. Lakin, RF-un titrinin yüksək olması revmatoid artritin diaqnostikası baxımından daha böyük əhəmiyyəti vardır. RF-un titri yüksək olan xəstələrdə revmatoid artrit xəstəliyinin gedişatı daha ağır olur.

Sitrullinləşmiş peptidlərə qarşı anticismlər (anti-CCP). Revmatoid artriti olan xəstələrdə anti-CCP çox tez-tez müəyyən edilir. Revmatoid artritin diaqnostikası baxımından anti-CCP daha spesifik testdir və onun təyin edilməsi eroziv xəstəliyə işarə edir.

Qanda sidik turşusunun konsentrasiyası. Podaqrada qanda sidik turşusunun səviyyəsi yüksək olur. Lakin, nəzərə almaq lazımdır ki, geniş əhali arasında asimptomatik hiperurikemiya geniş yayılmışdır. Buna görə də, qanda hiperurikemiyanın təyin edilməsinin diaqnostik əhəmiyyəti azdır. Üstəgəl podaqranın kəskinləşməsi hallarında sidik turşusunun səviyyəsi qanda normal da ola bilər. Digər tərəfdən isə qanda sidik turşusu səviyyəsi normal olan xəstələrdə podaqranın olma ehtimalı çox aşağı olur.

Oynaqdaxili mayenin və ya sinovial mayenin analizi. Bakteriyal infeksiyalar və ya kristal mənşəli sinoviti olan xəstələrdə sinovial mayenin analizi diaqnozun təsdiq edilməsinə yardım etmiş olur. Sinovial mayenin analizi ilə artritin iltihablı və ya qeyri-iltihablı artritlərə aid olduğunu, hemartrozun olub olmadığını, habelə kristallar və infeksion orqanizmlərin olduğunu təyin etməyə imkan verir. Buna görə də, anamnez, fiziki müayinə və standart laborator testlərdən sonra diaqnoz qeyri-müəyyən olduqda, sinovial mayenin analizi tövsiyə edilir.

Sinovial mayedən aşağıdakı testlər aparılır: leykositlərin ümumi sayı, leykoformula, əkmə, Qram yaxma və polarizasiya olunmuş işıq altında mikroskopiya. Qeyri-iltihablı xəstəliklərdə sinovial mayedə leykositlərin sayı <2.000 hüceyrə/mm³ az olur. Amerika Revmatoloqla Cəmiyyətinin tövsiyələrinə görə yüksək hərarəti olan xəstədə aparılmış artrosentez nəticəsində qeyri-müəyyən iltihablı maye müəyyən edilirsə, əksi sübuta yetirilməyənədək onun infeksion mənşəli olduğu qəbul edilməlidir.

GÖRÜNTÜLƏMƏ.

Poliartikulyar ağrı ilə daxil olan xəstələrdə diaqnostik görüntüləmənin aparılması heç də həmişə tələb olunmur. Tələb olunduqda isə bütün oynaqların deyil, məhz iri oynaqların rentgenoloji müayinəsi aparıla bilər. Məsələn, revmatoid artritə şübhə olduqda, eroziyalar daha yaxşı bilək, əl və ayağın rentgen filmlərində müəyyən edilir.

Kəskin hallada isə rentgenoloji müayinələrin diaqnostik spesifikliyi aşağı olduğundan, yeni başlamış Revmatoid artrit, SLE, podaqra, tendinit və ya bursiti olan xəstələrdə rentgen filmlərinin faydası azdır.

 

Şəkil. Osteoartritin rentgenoloji əlamətləri.

 

Lakin, bəzi kəskin hallarda radioqrafik görüntülərin faydası ola bilər. Məsələn, kalsium pirofosfatın yığılması xəstəliyində radioqrafiyada xondrokalsinoz müşahidə edilə bilər. Həmçinin, ankilozlaşan spondiliti olan xəstələrdə sakroiliak oynaqnlarının patoloji dəyişiklikləri xəstəliyin erkən radioloji əlaməti hesab edilir. Qeyd edilməlidir ki, sakroiliak oynaqlarının pozuntuları daha yaxşı MRT-də müəyyən edilir.

Bəsit rentgenoloji müayinələr isə aşağıdakı xroniki halların diaqnostikasında faydalı ola bilər:

• Osteoartritlərdə bəsit rentgen filmləri həm diaqnozu təsdit etmiş olur, həm də xəstəliyin ağırlıq dərəcəsini müəyyən etməyə komək edir. Lakin, yadda saxlanmalıdır ki, osteoartritlərdə rentgen filmlər normal da ola bilər.
• Revmatoid artritdə radioqrafiyada oynaqlarda marginal eroziyaları müəyyən edilə bilər. MRT və USM-də isə eroziyaları daha erkən və daha yaxşı müəyyən edir.
• Xroniki podaqra xəstəliyi nəticəsində oynaqlarda eroziyalar baş verir. Lakin, podaqrada oynağı təşkil edən sümüklərin səthində yeni toplantılar da müşahidə edilir ki, bu da podaqrada baş verən eroziyalardan sonra bərpa prosesinin olduğunu göstərir. Revmatoid artritdə isə bu cr tapıntılar olmur. Podaqranın diaqnostikası üçün US müayinəsi daha faydalı ola bilər.

TOXUMA BİOPSİYASI.

Bəzi hallarda poliartikulyar ağrısı olan xəstələrdə düzgün diaqnozun qoyulması üçün toxuma biopsiyasının aparılması tələb oluna bilər. Məsələn, vərəmin, göbələn infeksiyasının və sarkoidozun diaqnostikasında sinovial biopsiyanın aparılması yardımçı ola bilər. Digər toxumaların biopsiyası isə revmatoid düyünlərinin, Whipple xəstəliyi, vaskulit və hemoxromatozun diaqnostikası üçün faydalı ola bilər.

XƏSTƏLİYİN GEDİŞATI.

Aşağıdakı 7 xüsusiyyətə malik olan xəstələrdə poliartritin davamlı və/və ya eroziv olması ehtimalı yüksək olur və beləliklə xəstəliyin daha ağır keçməsi müşahidə edilir:

• xəstənin ilk dəfə müayinəsədək simptomların davam etmə müddəti
• Səhərlər oynaqlarda yığışma hissinin 1 saat və daha çox davam etməsi
• 3 və daha çox oynaqda artritin olması
• Metatarsofalanqeal (ayaq darağı-falanqa) oynaqlarının kompressiyasında ağrının olması
• Qanda Revmatoid faktorun olması
• Anti-CCP anticismlərin olması
• Əl və ayaq oynaqlarının ilkin radioqrafik görüntülərində eroziyaların müəyyən edilməsi

ÜMUMİLƏŞDİRMƏ VƏ TÖVSİYƏLƏR.

• Poliartikulyar ağrının müxtəlif səbəbləri vardır ki, onların içində qısa müddətli keçib gedən xəstəliklərlə yanaşı həyata təhlükə törədən və əlilliyə səbəb olan xəstəliklər də var. Həmin simptomlarla müraciət edən xəstələrdən toplanan anamnez və aparılan fiziki müayinə diaqnostika üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Həmçinin, diaqnostik tapıntıları təsdiq etmək və ya müəyyən xəstəlikləri istisna etmək üçün çox zaman laborator analizlər, diaqnostik görüntüləmə və nadir hallarda oynaqdaxili maye aspirasiyası (artrosentez) və toxuma biopsiyası da istifadə edilir.
• Artritlərin iki əsas kateqoriyaları - iltihablı və qeyri-iltihablı artritlər - oynaq ağrısının xarakteri və yayılmasına görə fərqləndirilə bilər:
  • İltihablı artritin, demək olar ki, bütün formalarında xəstənin oynaqlarının immobilizasiyası simptomları daha da pisləşdirir ("səhərlər oynaqlarda yığışma hissi").
  • Əksinə, qeyri-iltihablı artritin ən geniş yayılmış forması olan osteoartrit səbəbindən baş verən ağrı isə adətən hərəkətlilikdə və ağırlıq qaldırdıqda pisləşir, lakin istirahətdə azalır.
  • Revmatoid artrit xəstəliyində oynaqlar simmetrik şəkildə prosesə cəlb edilmiş olur. Osteoartritdə isə adətən asimmetriya (xüsusilə də, böyük oynaqlarda) müşahidə edilir. Bursit, tendinit və ya dartılmalar kimi problemlər də əksər hallarda asimmetrik olur.
• Simptomların müddəti də differensial diaqnostikaya yardım etmiş olur. 6 həftədən az davam edən sinovit adətən viruslu artrit və ya sistemli revmatik xəstəliyin təzahürü ola bilər. Daha uzun müddət davam edən sinovit isə sistemli revmatik xəstəlik ehtimalını daha çox artırmış olur.
• Revmatoid artriti olan xəstələrdə anti-CCP çox tez-tez müəyyən edilir. Revmatoid artritin diaqnostikası baxımından anti-CCP daha spesifik testdir və onun təyin edilməsi eroziv xəstəliyə işarə edir.
• İltihablı artritə dəlalət edən əlamət və ya simptomlara görə revmatoid artritə şübhə yaranan bütün hallarda revmatoid faktorun təyin edilməsi nəzərdən keçirilir. Lakin, yadda saxlamaq lazımdır ki, bu testin diaqnostik əhəmiyyəti məhduddur. Belə ki, revmatoid artriti olan xəstələrin 30%-i seroneqativ qalır və revmatoid faktor mənfi olur. Bununla yanaşı, digər iltihablə və ya infeksion xəstəliklərdə (məs., SLE, infektiv endokardit, vaskulit, virus infeksiyası) də RF pozitiv ola bilər. Lakin, RF-un titrinin yüksək olması revmatoid artritin diaqnostikası baxımından daha böyük əhəmiyyəti vardır. RF-un titri yüksək olan xəstələrdə revmatoid artrit xəstəliyinin gedişatı daha ağır olur.
• Bakteriyal infeksiyalar və ya kristal mənşəli sinoviti olan xəstələrdə sinovial mayenin analizi diaqnozun təsdiq edilməsinə yardım etmiş olur. Sinovial mayenin analizi ilə artritin iltihablı və ya qeyri-iltihablı artritlərə aid olduğunu, hemartrozun olub olmadığını, habelə kristallar və infeksion orqanizmlərin olduğunu təyin etməyə imkan verir. Buna görə də, anamnez, fiziki müayinə və standart laborator testlərdən sonra diaqnoz qeyri-müəyyən olduqda, sinovial mayenin analizi tövsiyə edilir.